Η ΕΣΗΕΑ έγινε 100 ετών

 

Η 14η Δεκεμβρίου 2014 είναι μια ιστορική ημέρα για την ΕΣΗΕΑ (Ενωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών) καθώς συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής. Το πρακτικό της ίδρυσής της συντάχθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1914 και στη συνέχεια το καταστατικό της εγκρίθηκε με την υπ. αριθμ. 116 απόφαση του δικαστηρίου των εν Αθήναις Πρωτοδικών, κατά την «επ’ ακροατηρίω» συνεδρίασή του της 17ης Ιανουαρίου του 1915.

Αφορμή για την ίδρυσή της υπήρξε η κηδεία ενός πάμπτωχου δημοσιογράφου, η οποία πραγματοποιήθηκε με έρανο που έκαναν συνάδελφοί του, καθώς παρέμενε άταφος σε ένα δωμάτιο φτηνού ξενοδοχείου στο Μοναστηράκι. Μετά από αυτό το θλιβερό γεγονός, μια ομάδα Αθηναίων δημοσιογράφων συνήλθαν στην αίθουσα των «Φίλων του Λαού» και αποφάσισαν την ίδρυση της «Ενωσης Συντακτών» μαζί με την ίδρυση Ταμείου Αλληλοβοηθείας. Πρώτος πρόεδρός της διετέλεσε ο Κρητικός λογοτέχνης Ιωάννης Κονδυλάκης, επί σειρά ετών χρονογράφος της εφημερίδας «Εμπρός» με το ψευδώνυμο «Διαβάτης».

 

Μέλη της ΕΣΗΕΑ υπήρξαν προσωπικότητες που «σημάδεψαν» με το έργο τους την εποχή τους αλλά και τις επόμενες γενιές: Κωστής Παλαμάς, Γεώργιος Δροσίνης, Δημήτριος Γ. Καμπούρογλου, Κώστας Βάρναλης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Παύλος Νιρβάνας, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Στρατής Μυριβήλης, Σωτήρης Σκίπης, Γεράσιμος Λύχνος και πολλοί άλλοι με ευρεία μόρφωση και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κοινά. Περισσότερα από δέκα μέλη της ΕΣΗΕΑ έχουν ανακηρυχθεί ακαδημαϊκοί, ενώ πολλά μέλη της έχουν εκλεγεί βουλευτές και έχουν αναλάβει κυβερνητικά αξιώματα.

Οι βασικοί στόχοι

Η δημιουργία Ταμείων για την ασφάλιση, την περίθαλψη και την αλληλοβοήθεια των μελών ήταν βασικοί στόχοι των διοικήσεων της «Ενωσης Συντακτών». Επίσης, η κατοχύρωση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, η υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων των δημοσιογράφων, η δημιουργία βιβλιοθήκης, η ίδρυση Μουσείου Τύπου και δημοσιογραφικής σχολής, αλλά και η απόκτηση έδρας για τη στέγασή της.

Για την ενίσχυση των σκοπών της η «Ενωση» διοργάνωνε τον κερδοφόρο θεσμό του ετήσιου χορού την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ενώ από την κυκλοφορία της σατιρικής επιθεώρησης «Ο Φανός των Συντακτών» που γνώρισε μεγάλη επιτυχία αύξησε τα έσοδά της. Το λαχείο Συντακτών ήταν επίσης ένας άλλος πόρος ενίσχυσης.

Για την πατρίδα

Τέσσερα μέλη της ΕΣΗΕΑ, έφεδροι αξιωματικοί, έπεσαν ηρωικά για την πατρίδα: ο Στάθης Δογάνης στο Μακεδονικό Μέτωπο (1912), ο Γιάννης Δαμηλάτης και ο Αλέξανδρος Λάκκας στη μικρασιατική εκστρατεία (1922) και ο Κώστας Παπαδάκης στον ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-1941). Θύματα των πολιτικών παθών, υπερασπιζόμενοι την ελευθεροτυπία, υπήρξαν επίσης άλλα δύο μέλη της: ο Ανδρέας Καβαφάκης που δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο του 1922 και ο πολιτικός συντάκτης του «Ριζοσπάστη», Κώστας Βιδάλης, που είχε την ίδια τύχη τον Αύγουστο του 1946.

Πολλοί δημοσιογράφοι, μέλη της ΕΣΗΕΑ, συνέβαλαν στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) στην οργάνωση και διάδοση του αντιστασιακού Τύπου. Επιπλέον, η «Ενωση Συντακτών» διέθεσε για τον εθνικό αγώνα σημαντικό χρηματικό ποσόν, χορήγησε δάνεια στα μέλη της, διοργάνωσε συσσίτια και βοήθησε στη φυγάδευση Εβραίων. Αποκορύφωμα της αντιστασιακής της δράσης ήταν η 24ωρη απεργία των εφημερίδων τον Μάρτιο του 1943, κατά τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής Κατοχής.

Η απεργία αυτή, επί προεδρίας Γιώργου Καράντζα, έγινε με αφορμή τον θάνατο εργατών διαδηλωτών από πυρά έξω από το υπουργείο Εργασίας και ήταν η μοναδική που πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη σε κατεχόμενη χώρα από τους Γερμανούς.

Στη Μεταπολίτευση

Μετά την κατάρρευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ψηφίστηκε το νέο καταστατικό της ΕΣΗΕΑ το οποίο εγκρίθηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών το 1979 και ισχύει μέχρι σήμερα. Κεντρική θέση στο καταστατικό κατέχει η προάσπιση της ελευθεροτυπίας, η οποία μαζί με την ανεμπόδιστη αναζήτηση της αλήθειας αποτελούν αξίωμα για την άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.

Η ΕΣΗΕΑ είναι ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (EFJ) καθώς και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (IFJ).

Βιβλιοθήκη πέντε αιώνων

Ενα σημαντικό περιουσιακό στοιχείο της ΕΣΗΕΑ είναι η βιβλιοθήκη της... Βασικός επιμελητής της υπήρξε ο Παναγιώτης Πατρίκιος, ο οποίος την είχε αποκαλέσει «βιβλιοθήκη των πέντε αιώνων», λόγω του ιστορικού βάθους του υλικού της.

Για την αξιοποίηση της βιβλιοθήκης, η οποία παραμένει ουσιαστικά κλειστή και αναξιοποίητη για πολλά χρόνια, έχει υποβληθεί πρόταση στο Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» συνολικού προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ. Η ΕΣΗΕΑ χορηγεί, επίσης, κάθε χρόνο δύο υποτροφίες από τη διαχείριση της περιουσίας των ιδρυμάτων των αείμνηστων δημοσιογράφων Γεράσιμου Λύχνου και Αικατερίνης Βιδάλη.

 

Εκατό χρόνια – 30 πρόεδροι

Στα εκατό χρόνια του βίου της η «Ενωση Συντακτών» είχε επικεφαλής, σύμφωνα με το επετειακό ημερολόγιο που εξέδωσε το Μορφωτικό Ιδρυμα, τριάντα προέδρους (29 άνδρες και μία γυναίκα) που είναι οι εξής:

Ιωάννης Κονδυλάκης, Σπύρος Μελάς, Αρίστος Καμπάνης, Ευάγγελος Λαχανοκάρδης, Χρήστος Δαραλέξης, Ανδρέας Μεταξάς, Δημήτρης Αρνέλλος, Ηλίας Βουτιερίδης, Δημήτρης Καραχάλιος, Δ. Καραπαύλος, Ανδρέας Κωνσταντινίδης, Νικόλαος Ζαρίφης, Νικόλαος Κρανιωτάκης, Τίμος Μωραϊτίνης, Γεώργιος Καράντζας, Δημήτρης Πουρνάρας, Αλέξανδρος Θεοδοσόπουλος, Λεωνίδας Πετρομανιάτης, Πάνος Τρουμπούνης, Σπύρος Γιαννάτος, Γεώργιος Ν. Αναστασόπουλος, Βασίλειος Κοραχάης, Δημήτρης Μαθιόπουλος, Δημήτρης Γκλαβάς, Αριστείδης Μανωλάκος, Νίκος Κιάος, Μανώλης Μαθιουδάκης, Πάνος Σόμπολος, Δημήτρης Τρίμης, Μαρία Θ. Αντωνιάδου.

 

Σημ.: Χρειάζεται ιδιαίτερη έρευνα, η οποία δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα, για να βεβαιωθεί η ακριβής θητεία των προέδρων που αναφέρονται  στο «Ημερολόγιο 2014-100 χρόνια ΕΣΗΕΑ», αλλά και για  να επιβεβαιωθούν όλα τα ονόματα.

Ο Δ. Καράπαυλος αντιστοιχεί μάλλον στον Ιωάννη Καράπαυλο, διευθυντή σύνταξης της ημερήσιας  εφημερίδας «Δύναμις» το 1920, ενώ ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης, είναι ο Ανδρομέγας Κωνσταντινίδης, βουλευτής Έβρου το 1923 και  πρόεδρος της «Ένωσης» το 1926.

ΥΓ) Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 12/12/2014