ΕΚΛΟΓΕΣ 2012: Η κομματική ποικιλομορφία στο ελληνικό κοινοβούλιο 1926- 2009

{jcomments on}

ΕΚΛΟΓΕΣ 2012: Η κομματική ποικιλομορφία στο ελληνικό κοινοβούλιο 1926- 2009. Δεκαπέντε κόμματα το ρεκόρ εκπροσώπησης και τρία η ελάχιστη παρουσία

Όλες οι εκτιμήσεις που βασίζονται κυρίως στις δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν το τελευταίο διάστημα, ενισχύουν την πιθανότητα της εισόδου οκτώ και πλέον κομμάτων στη νέα Βουλή που θα προκύψει από τις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα αποτελεί ρεκόρ για την κοινοβουλευτική ιστορία της Μεταπολίτευσης, αφού από το 1974 έως και το 2009 ποτέ δεν μπήκαν στη Βουλή περισσότερα από επτά κόμματα.
Στις δεκατρείς εκλογικές αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης, μόνο δύο φορές το 1977 και το 1990 κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι της Βουλής επτά κόμματα.
Το 1977 τα επτά εισελθόντα κόμματα ήταν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, η ΕΔΗΚ, το ΚΚΕ, η Εθνική Παράταξις, η Συμμαχία Αριστερών & Προοδευτικών Δυνάμεων και το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι το 1990, τα δύο από τα επτά κόμματα που κατέλαβαν έδρανα ήταν οι μουσουλμανικοί συνδυασμοί «Πεπρωμένο» στην Ξάνθη και  «Εμπιστοσύνη» στη Ροδόπη.
Οι συνδυασμοί αυτοί δεν μπόρεσαν στη συνέχεια να εδραιώσουν την παρουσία τους, καθώς ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης άλλαξε τον εκλογικό νόμο και έθεσε ως προϋπόθεση εισόδου στη Βουλή πανελλαδικό όριο 3%.
Από τις υπόλοιπες έντεκα εκλογές της Μεταπολίτευσης για το εθνικό κοινοβούλιο, πέντε φορές εισήλθαν στη Βουλή τέσσερα κόμματα, άλλες τόσες κατέλαβαν έδρες πέντε κόμματα, ενώ το 1981 όταν θριάμβευσε για πρώτη φορά το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή ήταν «φτωχότερη» με τρικομματική σύνθεση (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ).
Ανατρέχοντας στην παλαιότερη κοινοβουλευτική ιστορία διαπιστώνουμε ότι η κομματική ποικιλομορφία του ελληνικού κοινοβουλίου είχε σχεδόν καθοριστική εξάρτηση από το εκλογικό σύστημα, το οποίο σχεδόν πάντα προσαρμοζόταν ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος.
Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1926, για είκοσι εννέα εκλογικές αναμετρήσεις, αν συμπεριλάβουμε και τις εκλογές της 6ης Μαΐου, το εκλογικό σύστημα έχει αλλάξει ή προσαρμοστεί δεκαεννέα φορές, φαινόμενο που, όπως λένε ειδικοί, αποτελεί… παγκόσμιο ρεκόρ.
Πάντως, το ρεκόρ συμμετοχής πολιτικών κομμάτων κατέχει η σύνθεση της Βουλής που προέκυψε από τις εκλογές του της 7ης Νοεμβρίου του 1926, όταν  καταργήθηκε το σφαιρίδιο και ίσχυσε για πρώτη φορά η γενικευμένη ψηφοφορία με ψηφοδέλτια, ενώ ίσχυσε επίσης για πρώτη φορά η απλή αναλογική.
Τότε, με εγγεγραμμένους εκλογείς που αποτελούσαν το 26% του συνολικού πληθυσμού και ψηφίσαντες που ήταν μόλις το 16,02%, δεκαπέντε κόμματα κατέλαβαν έδρανα, ενώ εξελέγησαν και δεκαπέντε ανεξάρτητοι υποψήφιοι.
Στη συνέχεια, το 1928, με πλειοψηφικό σύστημα,  οι «εισακτέοι» μειώθηκαν στους δέκα και παρέμειναν πάλι δέκα το 1932 σε ψηφοφορία που έγινε με επαναφορά του αναλογικού συστήματος.
Η εφαρμογή εκ νέου του πλειοψηφικού συστήματος το 1933 είχε δραματικές συνέπειες, αφού μόνο τρία κόμματα (Ηνωμένη Αντιπολίτευσις,  Εθνικός Συνασπισμός και Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος)  μπήκαν στη Βουλή, ενώ το ίδιο συνέβη και το 1935 με το ίδιο σύστημα.
Όμως, το 1936, στις τελευταίες εκλογές πριν από τη δικτατορία του Ι. Μεταξά, η αλλαγή του εκλογικού συστήματος σε αναλογικό, αύξησε εντυπωσιακά τα κόμματα που εισήλθαν στη Βουλή που από τρία έγιναν έντεκα.
Η παρουσία έντεκα κομμάτων στις εκλογές του 1936 είναι η δεύτερη καλλίτερη επίδοση ποικιλομορφίας στο ελληνικό κοινοβούλιο τα τελευταία 86 χρόνια από τότε που η ψηφοφορία διεξάγεται με ψηφοδέλτια.
Μετά τον πόλεμο, από το 1946 και έως το 1964, όταν διεξήχθησαν οι τελευταίες εκλογές πριν από την απριλιανή δικτατορία, σε καμία από τις εννέα αναμετρήσεις δεν κατάφεραν να μπουν στη Βουλή περισσότερα από δέκα κόμματα.
Συγκεκριμένα, το 1946, μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, υπήρχαν οι προϋποθέσεις, λόγω και του αναλογικού εκλογικού συστήματος, μιας έντονης κοινοβουλευτικής ποικιλομορφίας, αλλά λόγω της αποχής του ΚΚΕ και άλλων κομμάτων που το μιμήθηκαν, μπήκαν στη Βουλή τελικά επτά κόμματα.
Στις 5 Μαρτίου 1950, ισχύοντος ακόμη του αναλογικού συστήματος και μετά το οριστικό τέλος του εμφυλίου, κατέλαβαν έδρες δέκα κόμματα και μάλιστα με ποσοστά που παραπέμπουν στις σημερινές δημοσκοπήσεις, αφού οι δύο μεγάλες παραδοσιακές δυνάμεις, το Λαϊκό Κόμμα και το Κόμμα Φιλελευθέρων συγκέντρωσαν μαζί περίπου το 36,04% των ψήφων, όπως περίπου καταγράφουν τα γκάλοπ για το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ σήμερα.
Μετά τις εκλογές του 1950 και έως το 1964 έγιναν άλλες επτά φορές βουλευτικές εκλογές, από τις οποίες οι πέντε με ενισχυμένη αναλογική και οι δύο με πλειοψηφικό σύστημα.
Σε αυτές τις επτά αναμετρήσεις καμία κοινοβουλευτική περίοδος δεν φιλοξένησε περισσότερα από έξι κόμματα. Με το πλειοψηφικό σύστημα διεξήχθησαν οι εκλογές του 1952 και του 1956 από τις οποίες προέκυψαν συνθέσεις με μόνο τρία κόμματα.
Ειδικότερα, στις 19 Φεβρουαρίου 1956 ίσχυσε το περιβόητο «τριφασικό» σύστημα (Ν.3457/1955) με αποτέλεσμα να μπουν στη Βουλή μόνο τρία κόμματα τα οποία ήταν η νεοϊδρυθείσα ΕΡΕ που απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού Συναγερμού, η επίσης νεοϊδρυθείσα Δημοκρατική Ένωσις (σύμπραξη Κέντρου και Αριστεράς) και ο Ανεξάρτητος Δημοκρατικός Συνδυασμός στο Ρέθυμνο με επικεφαλής τον Παύλο Βαρδινογιάννη που πήρε τρεις έδρες.
Με ενισχυμένη αναλογική το 1951 η σύνθεση της Βουλής είχε έξι κόμματα, τον Μάιο του 1958, όταν η ΕΔΑ ανακηρύχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση, τα κόμματα ήταν πέντε, το Νοέμβριο του 1963 τέσσερα, ενώ στις εκλογές τις αποκαλούμενες «βίας και νοθείας» τον Οκτώβριο του 1961 ήταν τρία κόμματα όσα και στην αναμέτρηση του Φεβρουαρίου του 1964. 
Στους δύο πίνακες που ακολουθούν καταγράφεται:
α) ο αριθμός των πολιτικών κομμάτων που εισήλθαν στη Βουλή με το  αντίστοιχο έτος εκλογών από το 1926, και
β) τα πολιτικά κόμματα που αποτέλεσαν τη σύνθεση της Βουλής στις εκλογές την περίοδο της Μεταπολίτευσης.


ΚΟΜΜΑΤΑ στη ΒΟΥΛΗ                  ΕΚΛΟΓΕΣ                     

15                                                1926
11                                                1936
10                                         1928,1932, 1950 
7                                           1946, 1977,1990
6                                                    1951
5                                  1958, 6/1989, 11/1989, 1996, 2007, 2009
4                                  1963, 1974, 1985, 1993, 2000, 2004
3                                  1933, 1935, 1952, 1956, 1961,1964, 1981





ΟΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

1974 4 κόμματα (ΝΔ, ΕΚ/ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ενωμένη Αριστερά)

1977 7 κόμματα  (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΕΔΗΚ, ΚΚΕ, Εθνική Παράταξις, Συμμαχία Αριστερών & Προοδευτικών Δυνάμεων, Κόμμα Νεοφιλελευθέρων)

1981 3 κόμματα  (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ )

1985 4 κόμματα  (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτ.)

ΙΟΥΝ. 1989 5 κόμματα  (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου, ΔΗΑΝΑ, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης)

ΝΟΕ. 1989 5 κόμματα  (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου, Οικολόγοι Εναλλακτικοί-ΟΟΕΟ, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης)
1990 7 κόμματα  ((ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου, Οικολόγοι Εναλλακτικοί-ΟΟΕΟ, ΔΗΑΝΑ, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης,  Πεπρωμένο-Μουσουλμάνοι Ξάνθης)

1993 4  κόμματα  (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Πολιτική Άνοιξη, ΚΚΕ)
1996 5  κόμματα  (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου, Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα (ΔΗΚΚΙ)

2000 4  κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου)

2004 4 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Συνασπισμός της Αριστεράς & της Προόδου)

2007 5 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς-ΣΥΡΙΖΑ, Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός-ΛΑΟΣ)

2009 5  κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ,  ΚΚΕ, Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς-ΣΥΡΙΖΑ, Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός-ΛΑΟΣ


Δημήτρης Ταταρούνης