Η ξεχασμένη οικονομική διπλωματία στη ΝΑ Ευρώπη

του Νίκου Αρβανίτη

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν περιορίζεται στα ελληνικά σύνορα. Οι επιπτώσεις της φθάνουν μέχρι τις γειτονικές χώρες.

Ακόμα και η εγγύτητα μιας χώρας της ΝΑ Ευρώπης στην Ελλάδα είναι σε θέση να πλήξει την θέση της στις διεθνείς αγορές.Χαρακτηριστικά αναφέρουμε πως όταν οι χώρες της περιοχής θέλουν να διαθέσουν ομόλογα στις αγορές αναγκάζονται να καταβάλλουν πολύ υψηλότερα επιτόκια από ότι πριν από την κρίση.

Η ελληνική κρίση, το πρόβλημα του δημοσίου χρέους και οι συνέπειες του “κουρέματος” στις ελληνικές τράπεζες απασχολούν έντονα και τις βαλκανικές χώρες, όπου η παρουσία του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ηγετική. (Σε Βουλγαρία, Σερβία, Ρουμανία, Αλβανία και FYROM ελέγχει ποσοστά 15-35% της αγοράς).

Και αυτή είναι η πτυχή της ελληνικής οικονομικής δραστηριότητας που δεν συζητείται καθόλου σαν να έχουν όλοι ξεχάσει την περίφημη «οικονομική διείσδυση στα Βαλκάνια» και την ενεργό «οικονομική διπλωματία». Πόσοι πλέον θυμούνται ότι με αυτή τη λογική η Ελλάδα πριν ακόμα λήξει ο πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο, το 1999, επεξεργάστηκε το Ελληνικό Σχέδιο [αναπτυξιακής βοήθειας] για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) που θα υπογράμμιζε την παρουσία της Ελλάδας παράλληλα με την αυξανόμενη παρουσία των ελληνικών επιχειρήσεων στην περιοχή, αλλά θα συνέβαλε και στην περιφερειακή ανάπτυξη των βόρειων γεωγραφικών διαμερισμάτων της χώρας.

Κι όμως σήμερα η χώρα μας έχει ήδη επενδύσει στην ΝΑ Ευρώπη πάνω από 14 δις ευρώ, δημιουργώντας πάνω από 200.000 επιτόπιες θέσεις εργασίας.

Στις χώρες των Βαλκανίων, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης, λειτουργούν πάνω από 2.500 παραρτήματα ελληνικών τραπεζών, ελέγχοντας περίπου το 20% της τραπεζικής αγοράς, ενώ στην περιοχή δραστηριοποιούνται 4.000 περίπου εταιρίες ελληνικών συμφερόντων που απασχολούν περί τα 6.000 διευθυντικά στελέχηαπότη χώρα μας.

Είμαστε πρώτοι επενδυτές στην ΠΓΔΜ, στην Αλβανία και τη Σερβία, τρίτοι στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και ανερχόμενη επενδυτική δύναμη στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη. Σημειώνουμε ότι το 2006 σημειώθηκε αύξηση των ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της περιοχής της τάξεως του 28,5%, αύξηση η οποία συνεχίζεται και κατά το 2007.

Στιη Βουλγαρία , σε 375 ανέρχονται οι καταγεγραμμένες ελληνικές επιχειρήσεις που λειτουργούν εκ των οποίων οι 150 είναι βιομηχανικές (από τις οποίες οι 100 ανήκουν στον κλάδο της ένδυσης), οι 120 είναι εμπορικές, οι 90 ανήκουν στους τομείς των υπηρεσιών και οι 15 είναι κατασκευαστικές.

Στη Ρουμανία δραστηριοποιούνται περί τις 540 ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ τα συνολικά υπόλοιπα των δανείων (σε επιχειρήσεις και ιδιώτες) των ελληνικών τραπεζών ξεπερνούν τα 56 δισ. ευρώ.

Οι ελληνικές επενδύσεις αγγίζουν τα 500 εκατ. ευρώ στην Αλβανία με 250 εγκαταστημένες επιχειρήσεις, τα 950 εκατ. ευρώ στην ΠΓΔΜ μέσω των δράσεων 270 επιχειρήσεων, ενώ τα σκήπτρα κρατά η Σερβία με 2,1 δισ. ευρώ και 270 ελληνικές εταιρείες.

Στη Σερβία, οι ελληνικές επιχειρήσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα της σερβικής οικονομίας, καθώς από το 2000 μέχρι σήμερα το ύψος των ελληνικών επενδύσεων ανέρχεται σε δύο δισεκατομμύρια ευρώ, κατατάσσοντας την Ελλάδα στη δεύτερη θέση, σε ύψος άμεσων ξένων επενδύσεων.

Σημειώνεται ότι οι ελληνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη Σερβία φθάνουν τις 250 . Οι Eλληνες επιχειρηματίες επέλεξαν να επενδύσουν στη Σερβία λόγω της εγγύτητας της αγοράς, της νοοτροπίας και των συναισθημάτων φιλικότητας και εκτίμησης στη χώρα, καθώς και λόγω της εμπιστοσύνης και της ελκυστικότητας των ελληνικών προϊόντων στα μάτια των Σέρβων καταναλωτών.

Εν μέσω κρίσης , πάντως , πρέπει να αναφερθεί ότι επισκέφθηκαν την Ελλάδα 1 εκατ. Σέρβοι τουρίστες το 2011 έναντι 700.000 το 2010 ενώ οι δύο κυβερνήσεις Ελλάδας και Σερβίας βρίσκονται σε συνεργασία για την άρση των αντικινήτρων που υπάρχουν στον τομέα της επιχειρηματικής ανάπτυξης και συνεργασίας.

Ας σημειωθεί ότι στα πλαίσια του ΕΣΟΑΒ προχωρά και η κατασκευή του οδικού άξονα 10 όπου θα συμμετάσχει σε σύμπραξη μια ελληνική κατασκευαστική εταιρία ενώ οι επενδύσεις που σχεδιάζει η Σερβία στον τομέα των υποδομών και της ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν ευκαιρίες για τις ελληνικές εταιρίες.

Το 50% των ελληνικών επενδύσεων αφορούν τον τραπεζικό τομέα καθώς οι ελληνικές τράπεζες στη Σερβία διαθέτουν 465 υποκαταστήματα, απασχολούν 6.000 εργαζόμενους και εξυπηρετούν περισσότερους από ένα εκατομμύριο ιδιώτες και 100.000 επιχειρήσεις. Το συνολικό κεφάλαιο των ελληνικών τραπεζών στη Σερβία ανέρχεται σε τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ μέχρι σήμερα έχουν δοθεί, σε πολίτες και επιχειρήσεις, δάνεια ύψους 3,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν το 16% της σερβικής αγοράς και σε καταθετικό επίπεδο η διείσδυση φθάνει το 25%. Στη διάρκεια του 2009 δεν έγινε νέα ελληνική επένδυση στη Σερβία, αλλά οι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη χώρα έχουν ήδη αυξήσει την πιστωτική τους ικανότητα κατά 10%. Σύμφωνα με αυτά, δεν υπάρχει ενδεχόμενο να αποφασίσουν να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους πίσω στην Ελλάδα

Οι Σέρβοι, πολιτικοί και εκπρόσωποι της αγοράς, εναγωνίως ρωτούν εάν οι ελληνικές τράπεζες θα αντέξουν και ποιές θα είναι οι επιπτώσεις για τη χώρα τους. Είναι γνωστό άλλωστε οτι η ανάγκη των τραπεζών μας για απομόχλευση και η αδυναμία τους για περαιτέρω χρηματοδότηση, δεν πλήτει μόνο την εγχώρια αγορά, αλλά και τις υπόλοιπες (βαλκανικές) στις οποίες δραστηριοποιούνται. Τα στοιχεία του IIF δείχνουν ότι στις χώρες αυτές το ΑΕΠ θα υστερήσει κατά 0,8-2,1% λόγω ακριβώς της αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς.

Οι Ελληνικές τράπεζες που κατάφεραν να αντιμετωπίσουν και να γλιτώσουν τις συμπληγάδες το 2008, βρίσκουν τον εαυτό τους το 2011 με μηδενική αξία.

Τελικά σήμερα η Ελλάδα τι κάνει στο «πολιτικό ναρκοπέδιο» των Βαλκανίων του 21ου αιώνα, όπου πέρα από τις επιδιώξεις των κρατών της χερσονήσου του Αίμου συγκρούονται και η αμερικανική, η γερμανική και η ρωσική πολιτική, που επιδιώκουν να εδραιώσουν, να διευρύνουν ή να ανακτήσουν σφαίρες επιρροής;

Ποιά τα αποτελέσματα της Ελληνικής Διπλωματίαςστις διάφορες μορφές της (οικονομική, ενεργειακή, πολιτιστική, επικοινωνιακή, πράσινη, προληπτική, αποτρεπτική κοκ) ;

Μήπως τελικώς , η βαλκανική μας πολιτική είναι και αυτή ένα από τα θύματα μίας εξωτερικής πολιτικής δημιουργίας εντυπώσεων, μιας εξωτερικής πολιτικής δημοσίων σχέσεων χωρίς περιεχόμενο και στόχους;

Και μήπως πρέπει τελικώς κάποιος να ενημερώσει τους Έλληνες πολίτες εάν τα χρήματά τους διατίθενται με τελέσφορο τρόπο εξυπηρετώντας την έννοια του «Εθνικού Συμφέροντος» ;

Νίκος Αρβανίτης