Guy Wagner: Ένας μεγάλος φίλος της Ελλάδας - In memoriam

Έφυγε ο Guy Wagner - Ο Φίλος με το "Φ" κεφαλαίο

Δύσκολο να γράψει κανείς  για την αποχώρηση από τα εγκόσμια ενός φίλου με το Φ κεφαλαίο. Για τον ενεργό  πολίτη και ακούραστο εργάτη του  πνεύματος, τον Guy Wagner.

Πήγε για ξεκούραση την Τετάρτη 18 του Μάη, αφού πάλεψε με την ανίατη τελικά αρρώστια πάνω από 11 χρόνια, σε ηλικία 78 χρονών.

Είχα το προνόμιο να τον γνωρίσω το 1997, και για 6 χρόνια που έζησα και εργάστηκα στην χώρα του, ανήκω σ’αυτούς που επωφελήθηκαν από τις γνώσεις του, τη δημιουργικότητά του, την αγάπη του για ότι ανυψώνει τον άνθρωπο, τον θαυμασμό του για το έργο και τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη,  την Ελλάδα του Πνεύματος και της προσφοράς, την αταλάντευτη πίστη του στις διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες. Απ’ ότι μπορεί να σου προσφέρει ένας εκλεπτυσμένος  συνάνθρωπος. Μια προσωπικότητα των Γραμμάτων και των Τεχνών.

Η συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη, κ. Ρένα Παρμενίδου, με είχε ενημερώσει  ότι εκεί που πάω θα βρω  ένα πολύ καλό φίλο του Έλληνα Μουσουργού. Πράγματι. Βρήκα ένα πολύτιμο διαμάντι. Ποιος ήταν, πως γνωρίστηκε, γιατί  εκτίμησε, αγάπησε και πρόβαλε το έργο του διάσημου πια συντοπίτη  μας δημιουργού; Αλλά και   ποια ήταν η ανταπόκριση του Μίκη Θεοδωράκη; Θα μπορούσε να γραφεί ένα ακόμη βιβλίο. Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος.

Ποιος ήταν ο Γκυ Βάγκνερ;

Ο Βάγκνερ ξεκίνησε ως δάσκαλος και στη συνέχεια ως καθηγητής φιλολογίας. Διετέλεσε επί σειρά ετών αρχισυντάκτης του εβδομαδιαίου πολιτιστικού  ένθετου “Kulturissimo” της δίγλωσσης καθημερινής εφημερίδας “Tageblatt”, όπου το έργο του Μίκη Θεοδωράκη, και χάρις σ’αυτό, η ελληνική λογοτεχνία , τα έργα και οι δράσεις Ελλήνων των Γραμμάτων και της Τέχνης είχαν πάντα μια αξιοπρόσεκτη θέση και παρουσία. Για πολλά χρόνια διευθυντής ενός από τα πιο δραστήρια, δυναμικά και δημιουργικά θέατρα του Λουξεμβούργου, του θεάτρου της πόλης Ες-συρ Αλζέτ, δεν φείστηκε κόπων για την παρουσίαση ελληνικών κλασσικών έργων, ή τη φιλοξενία Ελλήνων καλλιτεχνών. Το 1992 είχε επιλεγεί  ως επί κεφαλής της οργάνωσης των εκδηλώσεων «1995 Λουξεμβούργο Ευρωπαϊκή Πόλη Πολιτισμού». Εμπνευστής και επί σειρά ετών πρόεδρος του «Ευρωπαϊκού Κύκλου για τη Διάδοση των Τεχνών και των Επαγγελμάτων», ένα είδος “Ανοικτού Ελεύθερου Πανεπιστημίου”, που ξεκίνησε από την πόλη του Λουξεμβούργου και επεκτάθηκε σε όλες τις πόλεις της χώρας του.

 Άνθρωπος των Γραμμάτων και των Τεχνών έχει γράψει νουβέλλες, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, έχει μεταφράσει  στα λουξεμβουργιανά και στα γαλλικά έργα συγγραφέων του 20ου αιώνα: Ανούιγ, Μπέκετ (όλο το συγγραφικό του έργο), Ιονέσκο. Εμβριθής λάτρης της μουσικής  έχει γράψει ένα δοκίμιο για τους συνθέτες της χώρας του, μια μελέτη για τον Μότσαρτ, ένα μυθιστόρημα για τη ζωή του Σουμπέρτ, την πρώτη βιογραφία στα γερμανικά του   Αυστρο-ουγγαρέζου συνθέτη Ερικ  Φόλφανγκ   Κορνγκόλντ, καθώς επίσης και για το τέλος της ζωής του Γκούσταβ Μάλερ, και  τα τελευταία χρόνια της ζωής του γερμανού ζωγράφου Πάουλ  Κλέε . Γι’αυτά τα έργα   είχε βραβευθεί και τιμηθεί με  το ανώτατο λογοτεχνικό βραβείο της χώρας του , αλλά και  από διάφορες άλλες χώρες  όπως η Γαλλία, η Ουγγαρία το Λουξεμβούργο και  άλλες. Η  Ελλάδα ,από τον τότε πρόεδρος της Κάρολο Παπούλια, του έχει απονείμει  το παράσημο  του «Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος» για την αφοσίωσή του στην Ελλάδα και τον πολιτισμό της.

Guy Wagner-Mίκης Θεοδωράκης

Η πρώτη βιογραφία που εμφανίστηκε στα γερμανικά, αλλά και η πρώτη ιστοσελίδα, www.mikis-theodorakis.net σε τρεις μάλιστα  γλώσσες, για τη ζωή και το έργο του Μίκης Θεοδωράκη  ήταν έργα του Γκυ Βάγκνερ.

Πως γνωρίστηκαν; «Τον ανακάλυψα τυχαίως το 1972 ακούγοντας ένα δίσκο που είχα δανειστεί από ένα λεωφορείο δανειστικής μουσικής του δήμου των Βρυξελλών. Ήταν το «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού. Δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Ήταν ένα σοκ και ταυτόχρονα ένας κεραυνοβόλος έρωτας, όπως συμβαίνει σπάνια στη ζωή ενός ανθρώπου. Επεδίωξα να τον γνωρίσω πάση θυσία. Με βοήθησε η τότε φοιτήτρια της δημοσιογραφίας στο Παρίσι και μετέπειτα Ευρωπαία Επίτροπος  από το Λουξεμβούργο, η Viviane Reding…Τον προσκάλεσα στο Λουξεμβούργο όπου οργάνωσα μια συναυλία στο θέατρο της πρωτεύουσας στις  11 του Φλεβάρη του 1973, όπου είδα πρωτόγνωρες αντιδράσεις. Έλληνες και μη, που δεν έλεγαν καλημέρα λόγω των έντονων πολιτικών τους αντιπαραθέσεων, χόρευαν αγκαλιασμένοι σαν τρελοί… Από τότε δεν ξαναχωρήσαμε…..» μου είχε πει  ο Γκυ Βάγκνερ.

Το 1983 ίδρυσε το Ίδρυμα "FONDATION INTERNATIONALE MIKIS THEODORAKIS FILIKI" με μέλη από Λουξεμβούργο, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία , Ελλάδα και το 1996 δημιούργησε την τρίγλωσση ιστοσελίδα αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη που προαναφέρθηκε, η οποία είχε γίνει  χώρος συνάντησης , επικοινωνίας και ανταλλαγών για τη ζωή και το έργο του , των  ανά την υφήλιο φίλων του, αλλά και μήτρα για τις σχετικές ιστοσελίδες  που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια .Το « Ίδρυμα» είχε δημοσιεύσει στα γερμανικά «Την Ανατομία της Μουσικής» του Μίκη Θεοδωράκη και τους τρεις πρώτους τόμους της αυτοβιογραφίας του «Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου». Η πρώτη του βιογραφία για τον Μίκη Θεοδωράκη κυκλοφόρησε στα γερμανικά, και πριν από λίγα χρόνια εκδόθηκε και επανεκδόθηκε  στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα ελληνικά, ανανεωμένη με τον τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης. Μια ζωή για την Ελλάδα», από τις εκδόσεις Δαρδανός.

«Δεν γνωρίζω αν υπάρχει άλλος άνθρωπος στην υφήλιο, ο οποίος  να έχει τόσο πολύ παρακολουθήσει, ερευνήσει, μελετήσει, συγκρίνει, εκτιμήσει, θαυμάσει, πιστέψει και προβάλλει το έργο και τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς επίσης και το  ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και διεθνές πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε, όσο ο Γκυ Βάγκνερ.

Δεν γνωρίζω , ούτε αν κάποιος άλλος άνθρωπος υποβλήθηκε  ποτέ σε τόσες θυσίες, με τόση γενναιοδωρία, αλλά και που να νοιώθει ταυτόχρονα ένα τέτοιο εμπλουτισμό, προσωπική και πνευματική αναγέννηση, ωρίμανση και ολοκλήρωση μέσα απ’αυτή την ενασχόληση για ένα άλλο Μουσουργό, ή άλλο πνευματικό δημιουργό όσο ο Γκυ Βάγκνερ» είχα υποστηρίξει στο  συνέδριο  «Μίκης Θεοδωράκης: Ο άνθρωπος, ο δημιουργός, ο μουσικός, ο πολιτικός, ο Κρητικός και ο Οικουμενικός» (έκδοση της ΝΑ Χανίων Χανιά Δεκέμβριος 2005),που είχε  οργανωθεί το 2005 στα Χανιά για τα 80 γενέθλια , από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Σ’αυτό  το συνέδριο  μου είχε ζητήσει να τον εκπροσωπήσω και να διαβάσω το κείμενό του, «80 σκέψεις για τα 80ά γενέθλια του Μίκη», λόγω αδυναμίας του να παρευρεθεί εξ αιτίας των προβλημάτων υγείας που είχε από τότε.

Όπως απέδειξε το 2005 διαθέτει ένα από τα πιο πλούσια αρχεία για το έργο του Μίκη Θεοδωράκη που είχε εκθέσει σε 6 αίθουσες του Εθνικού Κέντρου Λογοτεχνίας του Λουξεμβούργου. Η εντυπωσιακή μοναδική στη σύλληψη και στην οργάνωση αυτή έκθεση που έφερε τον τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης. Μάρτυρας της εποχής μας» είχε διαρκέσει από τις 3 του Φλεβάρη έως τις 22 του Απρίλη του 2005.

Αλλά και πριν με τις 170 εκπομπές με το συνολικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη  που είχε παρουσιάσει στο ραδιόφωνο του Λουξεμβούργου «Radio Sociokulturelle» από τις 6 Μαΐου 1999 έως τις 26 Δεκέμβρη του 2001 .

Όπως  έχει γράψει ο Γιώργος Λογοθέτης,  συγγραφέα του έργου « Μίκης Θεοδωράκης: Θρησκεία μου η Ελλάδα»,εκδόσεις Άγκυρα: «Για τον Γκυ Βάγκνερ ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ένα στερέωμα γεμάτο μουσική. Είναι ο άνθρωπος που έγραψε ένα μέρος από τη σπουδαιότερη μουσική του 20ου αιώνα. Το έργο του αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες μαρτυρίες και το ιδανικό παράδειγμα  προς μίμηση……

Ο Θεοδωράκης δημιούργησε μια μουσική παγκόσμια και διαχρονική, μια μουσική που ηχεί αληθινή, επειδή κατάφερε ν’αγγίξει την ψυχή της μελωδίας. Ανακηρύσσεται έτσι σε μια από τις πιο σημαντικές μορφές της σύγχρονης ιστορίας και η λάμψη του είναι πράγματι οικουμενική».

Όπως έχει γράψει ο ίδιος ,“Ο Θεοδωράκης είναι ο πιο μεγάλος και ο πιο φυσιολογικός απ’ όλους τους δημιουργούς μελωδιών μετά τον Σουμπέρ. Αναπνέει τις μελωδίες. Είναι πρωτότυπος στην ποικιλία και την πολυπλοκότητα των ρυθμών. Είναι επινοητικός στις αρμονίες του και εντυπωσιακός στις ενορχηστρώσεις του. ..Τώρα αρχίζουν να ανακαλύπτουν τι θαυμάσιος συνθέτης είναι. Ανακαλύπτουν την μελωδική πανδαισία…”

Στο συνέδριο που προαναφέραμε ο Βάγκνερ κλείνει το πολύ ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό της γνώσης του για τη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη, κείμενό του, με αυτή την 80^η σκέψη: « Η φιλία του Θεοδωράκη είναι ένα από τα πολυτιμότερα δώρα που μου έχει δώσει η ζωή, και το γεγονός ότι μου αφιέρωσε την τελευταία του παρτιρούρα, την μουσική για τη «Μήδεια», αποτελεί απόδειξη αυτής της φιλίας. Η ευγνωμοσύνη μου είναι τόσο απέραντη, όσο και το βάθος αυτής της φιλίας».

Ο Βάγκνερ ήθελε να συνδέσει το όνομά του με τον Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και τον Μίκη Θεοδωράκη με τη χώρα του, το Λουξεμβούργο, όπως μου είχε πει και όπως φαίνεται από την ομιλία του στην πρεσβεία του Λουξεμβούργου σ την Αθήνα κατά τη διάρκεια της τελετής παρασημοφόρησης του Έλληνα Μουσουργού.. « H χώρα μου, το Μεγάλο-Δουκάτο του Λουξεμβούργου, τιμά δια του εκπροσώπου της πρέσβη κ. Conrad Bruch, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής μας, κι ένα μεγάλο φίλο του Λουξεμβούργου, τον Μίκη Θεοδωράκη, το συνθέτη,   τον ενεργό πολίτη, τον άνθρωπο.. Σε μένα ανατέθηκε η τιμή να μιλήσω για την ισχυρή και σταθερή παρουσία του σ τη χώρα μου καθώς επίσης και για το θαυμασμό και στην στοργή που τρέφουν γι’αυτόν οι συμπατριώτες μου…»

Γέφυρα μας με την ελληνική ποίηση...

Σε μια συνέντευξη που μου είχε δώσει για την ΕΡΑ Ηρακλείου ο  Βάγκνερ μου τόνισε τη συνεισφορά του Μίκη Θεοδωράκη, μεταξύ άλλων, στην  ανακάλυψη  της ελληνικής ποίησης. «Ήταν τόσο δυνατή η μουσική του που αναζητήσαμε να δούμε σε τι λόγια την είχε επενδύσει. Έτσι γνωρίσαμε τον Σικελιανό, το Σολωμό, τον Κάλβο, το Ρίτσο, τον Καμπανέλη, τον Αναγνωστάκη, τον Λειβαδίτη, τον Παπαδόπουλο και άλλους. Έγιναν γνωστοί και μελετούνται χάρις στον Μίκη".

Μίκης Θεοδωράκης για τον Guy Wagner

Το πόσο εκτίμησε τη φιλία του Γκυ Βάγκνερ ο Μίκης Θεοδωράκης φαίνεται και από την αφιέρωση που προαναφέραμε. Εντυπωσιακά φαίνεται από τον πρόλογο του στην προσωπική του ιστοσελίδα « www.mikistheodorakis.gr», όπου γράφει 

“Ξεκινώ τις σημειώσεις μου σ’ αυτή τη νέα Ιστοσελίδα με τη σκέψη μου στον αγαπημένο μου φίλο Guy Wagner, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια εγκαινίασε την Official Home Page στο όνομά μου σαν δείγμα μεγάλης αγάπης και εκτίμησης. Μέσα από την ιστοσελίδα αυτή υπερασπίστηκε με πείσμα και γενναιότητα το έργο και το πρόσωπό μου όσο κανένας άλλος, σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη για μένα, για τις ιδέες μου, την τέχνη μου και τις πράξεις μου.

Γι’ αυτό θα ήθελα να του αφιερώσω αυτή τη νέα Ιστοσελίδα και να δηλώσω ότι την θεωρώ ως ένα «παράρτημα» της δικής του Ιστοσελίδας που παραμένει πάντα στην κορυφή, παραμένει πάντα η «επίσημη» Ιστοσελίδα μου. Φιλοδοξία μου γι’ αυτή τη νέα Ιστοσελίδα είναι να παίξει ένα ρόλο βοηθητικό, συμπληρωματικό της δικής του.»

Πολύ συγκινητικά επίσης αποκαλύπτεται μέσα από τον αποχαιρετισμό του:

« Στον Guy Wagner: Αποχαιρετισμός.

 Αγαπημένε μου Guy,

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έφυγες για πάντα εσύ που με την αγάπη και την φιλία σου ήσουν το πιο πολύτιμο στήριγμά μου από την στιγμή που σε γνώρισα, εδώ και 43 περίπου χρόνια, μέχρι αυτή τη στιγμή που σε χάνω για πάντα.

Αποχαιρετισμός με Θεοδωράκη

Πριν αναχωρήσει από την εφήμερη αυτή ζωή συνέταξε το πρόγραμμα της εξόδιας  ακολουθίας  διάρκειας 33,51 λεπτών . Εισαγωγή με ένα έργο του  Erich Wolfang Korngold. Ακολουθούν μετά τον πρώτο ομιλητή .Μίκης Θεοδωράκης. «Αξιον Εστί. Της αγάπης αίματα». Από την ορχήστρα Θεοδωράκη. Μετά τον δεύτερο ομιλητή  ένα απόσπασμα από το έργο του Gustav Mahler. Μετά τον τρίτο ομιλητή ένα μουσικό κομμάτι από το έργο του Frantz Schubert και κλείνει με μουσική από το έργο του  Wolfang Amadeus Motzart. Για τον Γκυ Βάγκνερ ο Μίκης Θεοδωράκης ανήκει στους Μεγάλους μουσικούς δημιουργούς.Το απέδειξε με την επιλογή του και μας το τόνισε για να το θυμούμαστε όλη μας την ζωή, με τη σύνταξη του προγράμματος της εξόδιας ακολουθίας!!!  

Νάναι καλά και να νοιώθει όμορφα εκεί που βρίσκεται. Προσωπικά ως άνθρωπος και ως Έλληνας και το αντίστροφο, μόνο αναγνώριση και ευγνωμοσύνη  νοιώθω και θα έχω για τον Αγωνιστή, τον Δημιουργό, τον Άνθρωπο, το Φίλο Guy Wagner.

Ηρακλής Γαλανάκης
(Μάης 2016)