Αγγελιόσημο και στα "New Media" ζητάει η ΠΟΕΣΥ

Στο πλαίσιο της ημερίδας για τις ελαστικές σχέσεις εργασίας στο διαδίκτυο,  Η Επιτροπή Νέων Τεχνολογιών της ΠΟΕΣΥ για τα Μέσα Ενημέρωσης στο Διαδίκτυο, με την αρωγή και   τη γνωμοδότηση του νομικού της συμβούλου κ. Τάσου Πετρόπουλου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι  αναγκαία ερμηνευτική εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας για την πλήρη εφαρμογή του αγγελιόσημου και για τα "New Media" καθώς και για την ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων σε αυτά.

Πρωτοβουλία ΠΟΕΣΥ για τα Νέα Μέσα Ενημέρωσης "New Media"

Αφορμή της πρωτοβουλίας της Ομοσπονδίας, στάθηκε η εκρηκτική ανάπτυξη του συγκεκριμένου επιχειρηματικού - εκδοτικού χώρου τους τελευταίους μήνες και η αντιστρόφως ανάλογη πορεία της απασχόλησης και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων στο δημοσιογραφικό κλάδο.

Καταρχήν και καταρχάς η Επιτροπή της ΠΟΕΣΥ διερεύνησε τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες που λειτουργούν, είτε συμπληρωματικά είτε ως απεικόνιση των εντύπων κάποιας εκδοτικής μονάδας σε ηλεκτρονικό χαρτί, καθώς και τα αμιγή ενημερωτικά New Media, όπως αυτοπροσδιορίζονται ως «Επιχειρήσεις Ενημέρωσης».

Δύο στοιχεία ενδυνάμωσαν την έρευνα. Η επικράτηση μιας παγκόσμιας λογικής ότι το διαδίκτυο «θα σώσει τον Τύπο από την κρίση» και η αποκάλυψη ότι η νομοθεσία, αν και ατελής, εντούτοις έχει προβλέψει το πλαίσιο λειτουργίας των «νέων μέσων».

Το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο αναγνωρίζει τις ενημερωτικές ιστοσελίδες και τη μετάδοση ραδιοτηλεοπτικού σήματος μέσω ευρυζωνικών δικτύων ως ΜΜΕ, ενώ και οι φορολογικές διατάξεις οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις βασίζονται και σε κοινοτικές οδηγίες ενσωματωμένες μάλιστα στον κώδικα περί ΦΠΑ , αναφέρονται με μεγάλη σαφήνεια στο καθεστώς της διαδικτυακής διανομής των ΜΜΕ και της διαφήμισης που δημοσιεύουν.

Η έρευνα κατέδειξε ότι το διαδίκτυο και τα New Media είναι, μεταφορικά και κυριολεκτικά, η «επόμενη μέρα» για τα ελληνικά ΜΜΕ. Ωστόσο, η νομοθεσία που τα διέπει, σε ότι αφορά το εργασιακό και ασφαλιστικό σκέλος χρήζει διευκρινίσεων και ερμηνειών που θα καλύπτουν το σύνολο της λειτουργίας τους, και κυρίως θα ορίζουν με σαφήνεια υποχρεώσεις και δικαιώματα, εκδοτών και εργαζομένων.

Η ερμηνευτική εγκύκλιος για τον ΦΠΑ σχετικά με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες ενημέρωσης και διαφήμισης , είναι πιλότος και για το υπουργείο Εργασίας και τη διοίκηση του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ που θα πρέπει να σταματήσουν το συντομότερο δυνατό την αιμορραγία του αγγελιοσήμου.

Οι υπηρεσίες δεν μπορούν να συνεχίσουν να εθελοτυφλούν για τις εργασιακές σχέσεις στα new media. Εν προκειμένω, αντί της ασφάλισης στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, η σύμβαση εργασίας με ασφάλιση ΙΚΑ εμφανίζεται ως «προνομιακή» στους συγκεκριμένους εργασιακούς χώρους, καθώς κυριαρχεί το Δ.Π.Υ. με αναξιοπρεπή αμοιβή και τα εβδομαδιαία ωράρια εργασίας ξεπερνούν κατά πολύ τις 40 ώρες.

Ειδικότερα, στα συγκροτήματα Τύπου, εντοπίστηκε μεγάλης έκτασης εισφορο-αποφυγή του αγγελιοσήμου από εκδότες και διαφημιστές, μέσω της εγγραφής διαφημιστικών «πακέτων» στα ενημερωτικά site του ομίλου τους, τα οποία είχαν τελικό προορισμό τα? παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης των ίδιων επιχειρήσεων.

Με συντηρητικούς υπολογισμούς, από την αυθαίρετη ερμηνεία του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, εκτιμάται ότι διαφεύγει ποσό αγγελιοσήμου πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, ενώ οι ακάλυπτοι συνάδελφοι (εργασιακά, ασφαλιστικά και συνδικαλιστικά) ξεπερνούν τους 1.000 στην ευρύτερη περιοχή των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης.

Η αβελτηρία των υπηρεσιών να ελέγξουν και να διασφαλίσουν τον πόρο, και να ασφαλίσουν τους εργαζόμενους, καθώς και η πρακτική που ακολουθούν οι επιχειρηματίες των ΜΜΕ, επιχειρεί να επιβάλλει τετελεσμένα για μια ολόκληρη νέα αγορά μέσων ενημέρωσης.

Πρόκειται για μια αγορά η οποία συγκεντρώνει έτσι κι αλλιώς τεράστια ποσά ιδιωτικής και κρατικής διαφημιστικής δαπάνης, ανεξάρτητα του λογιστικού τεχνάσματος για την εισφοροδιαφυγή. Μια αγορά ΜΜΕ, η οποία λειτουργεί χωρίς τους κανόνες που διέπουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ, αλλά που διασφαλίζει για τον εαυτό της λιγότερες εργοδοτικές υποχρεώσεις, «απαλλαγή» από το αγγελιόσημο και συνδικαλιστική «ασυλία».

Αυτή όμως η στρέβλωση που απειλείται να εμφανιστεί ως «δεδομένο πλεονέκτημα του επιχειρείν στα new media», αποτελεί συνάμα και το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανάπτυξη των «νέων μέσων», έναντι των προσωπικών ιστολογίων, των σελίδων ηλεκτρονικού εμπορίου και των εταιρικών ιστοσελίδων, τα οποία διεκδικούν το δικό τους μερίδιο στην ενημέρωση και τη διαφήμιση.

Προς επίρρωση, η στρέβλωση οδήγησε τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στις δύο πρόσφατες διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις καταρχήν σε διάθεση μεγάλων ποσών για διαφήμιση στο διαδίκτυο σε νόμιμες αλλά και παράνομες καταχωρήσεις που αφορούσαν έως και blogs, ενώ διέθεσαν μεγάλα ποσά και για καταχωρήσεις μέσω «Google AdWords». Σε καμία από όλες αυτές τις περιπτώσεις οι διαφημιζόμενοι πολιτικοί και τα κόμματα δεν πλήρωσαν αγγελιόσημο, ενώ σε ότι αφορά στις τελευταίες εκλογές, πλήρωσαν σίγουρα το νέο ειδικό τέλος του ΣΕΕ ύψους 0,02% σε κάθε τιμολόγιο διαφήμισης, ακόμη και εάν προτίμησαν μια πλατφόρμα του εξωτερικού (πρόκειται για τη θεσμοθέτηση ενός είδους διευρυμένου «αγγελιοσήμου» για τη στήριξη του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας).

Σημειώνουμε ότι πλέον όλες οι προβλέψεις, ακόμη και για την Ελλάδα, αναφέρονται σε αύξηση της διαδραστικής λειτουργίας των ΜΜΕ, ιδιαίτερα σε αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε σήμερα «εφημερίδα» και «τηλεόραση». Σε αυτά τα μέσα η iab Hellas προβλέπει σημαντική αύξηση των μεριδίων διαφήμισης, έναντι όσων παραμείνουν σε πιο συμβατικές μεθόδους διανομής.

Σημαντικό στοιχείο είναι ότι στην αγορά π.χ. της Αγγλίας, φέτος το καλοκαίρι, η διαφημιστική δαπάνη στο διαδίκτυο ξεπέρασε για πρώτη φορά τη δαπάνη για την τηλεόραση. Και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί αυξητικά τα επόμενα χρόνια όπως προβλέπει και η Microsoft.

Σημειώνεται ότι στα new media οι γνωστές έννοιες της εσωτερικής σύνταξης, των περιφερειακών μέσων, των ανταποκριτών και του είδους του μέσου αλλάζουν ή έχουν καταργηθεί. Για παράδειγμα, εφημερίδα, περιοδικό, τηλεόραση και ραδιόφωνο συνυπάρχουν στην ίδια ηλεκτρονική διεύθυνση. Επίσης, η έννοια της αίθουσας σύνταξης σε αρκετές περιπτώσεις διαφέρει από τις αντίστοιχες αίθουσες των παραδοσιακών ΜΜΕ, καθώς μπορεί να λειτουργήσει και υπό το καθεστώς της τηλεργασίας, χωρίς να απαιτεί τη φυσική παρουσία του συνόλου των εργαζομένων στον ίδιο χώρο.

Η αμφίδρομη υπόσταση των New Media, η δυνατότητα παρέμβασης από οποιοδήποτε σημείο του παγκόσμιου ιστού, σε ότι αφορά τις εργασιακές σχέσεις μπορεί να είναι και ένα μεγάλο μειονέκτημα. Και όσο παραμένουν σε «γκρίζες ζώνες», πολλές θέσεις εργασίας κινδυνεύουν - ιδιαιτέρως οι εξωτερικοί συνεργάτες, οι ρεπόρτερς και οι ανταποκριτές.

Στην πιο ακραία της μορφή αυτή η δυνατότητα λειτουργίας σε «γκρίζες περιοχές» οδήγησε πρόσφατα τον αγγλικό όμιλο Guardian να αναζητήσει με αγγελία συνεργασία με bloggers σε ορισμένες πόλεις της περιφέρειας, στην Ιρλανδία, για κάλυψη των τοπικών ειδήσεων (αφού νωρίτερα απέλυσε τους ανταποκριτές της).

Τεκμηρίωση: «Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης»

Οριοθετώντας τα media πρέπει να ξεκινήσουμε από τον φορέα που έχει την ευθύνη έκδοσης, την «Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης». Σύμφωνα με το νόμο ν. 3414/2005 (ΦΕΚ Α’ 279/2005), για το «βασικό μέτοχο», ?«Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης» είναι η με οποιαδήποτε νομική μορφή οντότητα ή επιχείρηση, ανεξαρτήτως του κοινωφελούς ή μη σκοπού της, η λειτουργία της οποίας υπάγεται στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Κράτους εφαρμοζομένων αναλόγως των διατάξεων του άρθρου 3 του π.δ. 100/2000 (ΦΕΚ 98 Α΄) και έχει ως δραστηριότητα, αποκλειστική ή μη :

α) την έκδοση εφημερίδων ή περιοδικών, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, ή εντύπων που περιέχουν ύλη, πολιτικού ή οικονομικού χαρακτήρα, σε οποιαδήποτε μορφή εκδίδονται, διαδίδονται ή διανέμονται, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής, ή

β) την εγκατάσταση και λειτουργία ή τη διαχείριση τηλεοπτικού σταθμού ή την εκπομπή ή μετάδοση τηλεοπτικού σήματος, με οποιαδήποτε μορφή ή τρόπο, όπως είναι η ελεύθερη λήψη, καλωδιακή, συνδρομητική, δορυφορική, ψηφιακή, ενσύρματη, ασύρματη, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία , ή

γ) την εγκατάσταση και λειτουργία ή τη διαχείριση ραδιοφωνικού σταθμού ή εκπομπής ραδιοφωνικού σήματος με οποιαδήποτε μορφή, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, ή

δ) την παροχή μέσω του διαδικτύου υπηρεσιών οπτικού ή/και ακουστικού περιεχομένου, εφόσον το περιεχόμενο αυτό έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και ειδικότερα περιλαμβάνει, κατά το πρότυπο των έντυπων εφημερίδων, ειδήσεις για πολιτικά ή κοινωνικά ή οικονομικά γεγονότα και εκδηλώσεις, καθώς και άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις ή συζητήσεις για τα θέματα αυτά.

Η επιχείρηση η οποία έχει ως δραστηριότητα την παροχή υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο δεν θεωρείται επιχείρηση μέσων ενημέρωσης (σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ).

Αγγελιόσημο

Σε ότι αφορά την υποχρέωση καταβολής, το ν.δ. 1344/1973 (ΦΕΚ 36 Α’/10.2.1973), στο άρθρο 2 ξεκαθαρίζει ότι στην υποχρέωση καταβολής αγγελιοσήμου υπάγονται όλα τα μέσα δημοσιότητας που αναφέρονται στον α.ν. 248/1967 .

Τόσο με αυτή τη διάταξη, όσο και με άλλες ανάλογες αναφορές σε άλλους νόμους, είναι εμφανές ότι ο νομοθέτης δεν εστιάζει στη μορφή του μέσου δημοσιότητας, αλλά στο περιεχόμενο. Σε αντίθετη περίπτωση, θα είχε ορίσει σαφείς προδιαγραφές των υλικών στα οποία θα μπορούσαν να εκτυπώνονται τα έντυπα ώστε να θεωρούνται μέσα δημοσιότητας, ή σαφείς προδιαγραφές συχνοτήτων για τη μετάδοσή τους.

Ο νομοθέτης, στο ίδιο το άρθρο με το οποίο επέβαλε την υποχρέωση καταβολής αγγελιοσήμου στα περιοδικά και στις εφημερίδες, ημερήσιες ή μη (στο άρθρο 15 του α.ν. 248/1967), έδωσε τον ορισμό της έννοιας «μη ημερήσια εφημερίδα ή περιοδικό», ορισμός που για την ταυτότητα του νομικού λόγου ισχύει ασφαλώς και στις ημερήσιες εφημερίδες, με μόνη διαφοροποίηση ως προς την περιοδικότητα έκδοσης (βλ. άρθρο 15 παρ. 2 του α.ν. 248/1967). Έτσι, όρισε ότι εφημερίδα ή περιοδικό θεωρείται κάθε έντυπο που εκδίδεται με οποιαδήποτε μορφή ή εμφάνιση.

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι τον ορισμό αυτό επανέλαβε μόλις πρόσφατα, στο άρθρο 14 παρ. 9 του ν. 3232/2004, διάταξη η οποία αντικατέστησε την προαναφερόμενη του α.ν. 248/1967 και με την οποία προσδιορίστηκε λεπτομερέστερα η έννοια της περιοδικότητας. Η γενική αυτή γραμματική διατύπωση της εν λόγω διάταξης δεν αφήνει αμφιβολία ότι, στο ρυθμιστικό της πεδίο, υπάγονται και οι εφημερίδες που, κάνοντας χρήση των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων, παρουσιάζουν την ύλη τους, όχι στο χαρτί, αλλά στην οθόνη του υπολογιστή ή σε άλλα παρόμοια μέσα. Το internet, στην περίπτωση αυτή, δεν αποτελεί νέο μέσο ενημέρωσης, αλλά παρέχει τη δυνατότητα στην εκδοτική επιχείρηση κατά την παραδοσιακή έννοια του όρου, να «εμφανίζει» την ύλη της μέσω του διαδικτύου .

Αποτελεί επομένως μια (νέα) μορφή αποτύπωσης της εφημερίδας και του περιοδικού (και δεν πρόκειται για νέο μέσο ενημέρωσης) και ως εκ τούτου δημιουργείται υποχρέωση καταβολής του αγγελιοσήμου και για τις διαφημίσεις που καταχωρίζονται στις εν λόγω ιστοσελίδες, καθώς εμπίπτουν στο πεδίο ρύθμισης του α.ν. 248/1967. Το ίδιο συμβαίνει και με τις άλλες μορφές διανομής των ραδιοτηλεοπτικών μέσων, ανεξαρτήτως μορφής και τρόπου λειτουργίας τους.

Τύπος και διαδίκτυο

Μια προσεκτική παρατήρηση σχετικά με τη φύση του, μπορεί να μας πείσει ότι ένα μεγάλο μέρος του υλικού που διακινείται μέσω διαδικτύου πρέπει να περιβληθεί με την προστασία του τύπου . Σημειώνεται ότι και ο ν. 3021/2002 , στο άρθρο 1 παρ. 1 δ περιλαμβάνει στην έννοια του ΜΜΕ και όποιον παρέχει «μέσω του διαδικτύου υπηρεσίες οπτικοακουστικού περιεχομένου ? ενημερωτικού χαρακτήρα ? κατά το πρότυπο των εφημερίδων, δηλαδή ειδήσεις για πολιτικά ή κοινωνικά ή οικονομικά ή πολιτιστικά ή αθλητικά γεγονότα και εκδηλώσεις, καθώς και άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις κ.λπ.»

Ο τύπος κατά την έννοια του άρθρου 14 παρ. 2 εδ. 1 του Συντάγματος περιλαμβάνει όλα τα έντυπα που είναι κατάλληλα και προορισμένα για διάδοση. Επίσης, κατά το άρθρο 1 εδ. 1 του α.ν.1092/1938 είναι «παν ό,τι εκ τυπογραφίας ή οιουδήποτε άλλου μηχανικού ή χημικού μέσου παράγεται εις όμοια αντίτυπα και χρησιμεύει εις πολλαπλασιασμόν ή διάδοσιν χειρογράφων, εικόνων, παραστάσεων».

Ανάλογη είναι η διατύπωση και στον α.ν. 248/1967, αλλά και σε σειρά άλλων μεταγενέστερων νόμων, οι οποίοι αν και δεν ήταν δυνατόν να έχουν προβλέψει αυτή τη μέθοδο διανομής, παραμένουν στην περιγραφή των χαρακτηριστικών του περιεχομένου, αδιαφορώντας για τη μορφή και το μέσο διάδοσης.

Με δεδομένο ότι οι ενημερωτικές ιστοσελίδες περιέχουν συνήθως κείμενα που παράγονται με ένα συνδυασμό μηχανικής, φυσικοχημικής και ηλεκτρονικής διαδικασίας και προορίζονται για διάδοση μέσω του διαδικτύου, καθώς και ότι κάθε ανάκληση του συγκεκριμένου υλικού από κάποιον χρήστη ουσιαστικά συνιστά «αντίτυπο», γίνεται σαφές ότι ένα σημαντικό τμήμα του υλικού που διακινείται στο διαδίκτυο συνιστά «τύπο» .

Πολύ σημαντική λειτουργία του διαδικτύου είναι και η δυνατότητα που παρέχει για ραδιοφωνικές / τηλεοπτικές εκπομπές, οι οποίες υπάγονται αναμφισβήτητα στο άρθρο 15 του Συντάγματος. Συνεπώς οφείλει να εξομοιωθεί η διαδικτυακή με τη συμβατική «εκπομπή», αν και πολλές από τις διατάξεις του ν. 2328/1995 (κυρίως τα άρθρα 6-8) δυσχερώς μπορούν να εφαρμοστούν, ενώ δεν απαιτείται και το καθεστώς ειδικής διοικητικής άδειας, αφού δεν χρησιμοποιούνται ραδιοσυχνότητες.

Η ψηφιακή εφημερίδα, η ipTV, το ιντερνετικό ραδιόφωνο, είναι το καθένα μόνο του και όλα μαζί το νέο περιβάλλον στα media. Αυτά τα νέα διαδραστικά πολύ-μέσα ουσιαστικά ενοποιούν όλες τις μορφές ΜΜΕ, καταργούν τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ περιοδικού, εφημερίδας, ραδιοφώνου και τηλεόρασης.

Φορολογική νομοθεσία, ατελής εργατική νομοθεσία

Το ζήτημα της αναγνώρισης της διαδικτυακής διανομής των μέσων ενημέρωσης έχει διατυπωθεί και επιλυθεί επαρκώς, σε ότι αφορά το σκέλος των συναλλαγών και της φορολόγησης, αλλά σε ότι αφορά την αντίστοιχη αποδοχή της κατάστασης από τη ΓΓΕ-ΓΓΕ και τους σχετικούς ασφαλιστικούς φορείς, η σχετική νομοθεσία είναι ατελής και απαιτεί ερμηνεία.

Για παράδειγμα, τα οικονομικά Υπουργεία γνωρίζουν πολύ καλά τους όρους π.χ. Google Adsense/Adwords, Adbrite, Text-link-ads, e-book κ.λπ., έχοντας ερμηνεύσει εγκαίρως για αυτά τα ζητήματα.

Ενδεικτικά, η ΠΟΛ. 1144/2003 μεταφέρει λεπτομερώς στο εσωτερικό μας δίκαιο, τις διατάξεις της οδηγίας 2002/38/ΕΚ της 7ης Μαΐου 2002 (L128/41) με τις οποίες τροποποιείται η οδηγία 77/388/ΕΟΚ όσον αφορά το σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας που εφαρμόζεται στις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές υπηρεσίες και σε ορισμένες υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά.

Πιο συγκεκριμένα, η εγκύκλιος ορίζει ότι «ως ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές υπηρεσίες θεωρούνται τα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα τα οποία εκπέμπονται μέσω καλωδίου, κεραίας ή δορυφόρου. Η μετάδοση τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού προγράμματος από ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο ενσύρματο ή ασύρματο με παράλληλη μετάδοση του προγράμματος μέσω internet ή παρόμοιου ηλεκτρονικού δικτύου αποτελεί ραδιοτηλεοπτική υπηρεσία. Επίσης, η συνδρομή για δορυφορική ή καλωδιακή τηλεόραση εμπίπτει στην έννοια των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών.»

Έχει ληφθεί δε μέριμνα ώστε η αναφορά των ηλεκτρονικών υπηρεσιών να μην είναι περιοριστική, αλλά ενδεικτική και δεν αποκλείει και άλλες υπηρεσίες από το να θεωρηθούν ηλεκτρονικές, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που αναλύονται στην εγκύκλιο. Αναφέρει δε συγκεκριμένες περιπτώσεις απαλλαγής (κυρίως όταν αποτελούν π.χ. ραδιοτηλεοπτική υπηρεσία που έχει ήδη φορολογηθεί, λόγω παράλληλης εκπομπής από παραδοσιακό ΜΜΕ).

Σε αυτή την εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών καταγράφονται, ενδεικτικά:

- Το ψηφιοποιημένο περιεχόμενο βιβλίων και άλλων ηλεκτρονικών εκδόσεων
- Συνδρομή σε διαδικτυακές (on line) εφημερίδες και τύπο
- Διαδικτυακές (on line) ειδήσεις, πληροφορίες και δελτία καιρού
- Διαφήμιση σε ηλεκτρονικά δίκτυα συμπεριλαμβανομένης και της Παροχής διαφημιστικού χώρου (π.χ. διαφημιστικά μηνύματα σε ιστότοπο ή ιστοσελίδα)
- Εκπομπές που παρέχονται μόνο μέσω του διαδικτύου ή παρόμοιου ηλεκτρονικού δικτύου και που δεν μεταδίδονται ταυτόχρονα μέσω του παραδοσιακού δικτύου ραδιοφωνίας ή τηλεόρασης, κ.α.

Είναι φανερό ότι ένα μέρος του κρατικού μηχανισμού έδρασε εγκαίρως για να διασφαλίσει τα δημόσια έσοδα (ΦΠΑ, φορολογία) και μάλιστα με ιδιαιτέρως λεπτομερή τρόπο, αλλά οι αρμόδιοι φορείς δεν έδειξαν το ίδιο ενδιαφέρον να διασφαλίσουν τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων στον Τύπο, ούτε το βασικό έσοδο των ασφαλιστικών ταμείων τους, το αγγελιόσημο.

Οι αλλαγές αυτές δεν έγιναν εγκαίρως αντιληπτές στις υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας / Απασχόλησης και του υπουργείου Επικρατείας - Εσωτερικών (ΓΓΕ-ΓΓΕ).

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε σχετική επίκαιρη ερώτηση του Φώτη Κουβέλη στη Βουλή (το 2005) ο τότε υπουργός Εργασίας και δημοσιογράφος Πάνος Παναγιωτόπουλος, απάντησε ότι «προαπαιτούμενο είναι ο χαρακτηρισμός από τις αρμόδιες Γενικές Γραμματείες, των εν λόγω σελίδων ως Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (έντυπων ή ηλεκτρονικών) καθώς και των απασχολούμενων σε αυτές ως δημοσιογράφων, δεδομένου ότι ο προσδιορισμός και η σαφής οριοθέτηση του εργασιακού τομέα αποτελεί πρόκριμα για τον καθορισμό του αρμόδιου φορέα ασφάλισης κάθε κατηγορίας εργαζομένου».

«Φωτοτυπία» ήταν και η πρόσφατη απάντηση (καλοκαίρι 2009) της πρώην υπουργού κας Φάνης Πάλλη-Πετραλιά, σε επίκαιρη ερώτηση του πρώην προέδρου της Βουλής Απόστολου Κακλαμάνη, εμφανίζοντας και πάλι τις υπηρεσίες του υπουργείου Απασχόλησης / Εργασίας να μην έχουν αρμοδιότητα σε αυτό το ζήτημα.

Στην απάντησή της η κα Πετραλιά σημείωσε ότι «για την υπαγωγή στην ασφάλιση των οικείων Τομέων του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και του προσωπικού που απασχολείται σε επιχειρήσεις που διατηρούν ειδησεογραφικές σελίδες ή πύλες στο διαδίκτυο, προαπαιτούμενο είναι ο χαρακτηρισμός, από τις αρμόδιες Γενικές Γραμματείες Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, των εν λόγω σελίδων ως μέσων μαζικής ενημέρωσης (έντυπων ή ηλεκτρονικών), δεδομένου ότι ο προσδιορισμός και η σαφής οριοθέτηση του εργασιακού τομέα αποτελεί πρόκριμα για τον καθορισμό του αρμόδιου φορέα ασφάλισης κάθε κατηγορίας εργαζομένων».

Εκτός του ότι είναι σαφές ότι οι δύο πρώην υπουργοί διαβίβασαν στη Βουλή το ίδιο κείμενο των υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας, η πρώην υπουργός υποστηρίζει επίσης ότι «πρόβλεψη, για επιβολή αγγελιοσήμου στις διαφημίσεις και τα δημοσιεύματα που προβάλλονται ή καταχωρούνται σε ηλεκτρονική σελίδα ή πύλη του διαδικτύου, κάτοχος της οποίας είναι επιχείρηση που εδρεύει στην Ελλάδα, δεν υφίσταται. Τυχόν επέκτασή του, προϋποθέτει τη θέσπιση διάταξης νόμου, μετά από ενδελεχή εξέταση της δυνατότητας αναλογικής εφαρμογής και στο διαδίκτυο, των όρων και των λεπτομερειών μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων που προβλέπονται για τα έντυπα και τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης.»

Επιπτώσεις από τις ατελείς νομοθετικές ρυθμίσεις

Οι επί μέρους ρυθμίσεις της περασμένης δεκαετίας που ρύθμισαν την επέκταση του αγγελιοσήμου στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο έγιναν αντιληπτές από όλους τους ενδιαφερόμενους ως φυσική εξέλιξη της αναγνώρισης αυτών των μορφών διανομής. Ήταν απλά η αναγνώριση της ιδιωτικής επιχειρηματικής δράσης σε περιβάλλον κρατικού μονοπωλίου, από τη δημόσια Ραδιοτηλεόραση.

Μόνο που στην περίπτωση του διαδικτύου τα ζητήματα είναι πιο απλά και μπορούν να ερμηνευτούν άμεσα με την υφιστάμενη νομοθεσία.

Όμως, η διατήρηση νομικής ατέλειας έχει επιτρέψει σε ορισμένους εκδότες να «κρύβουν» τις συναλλαγές τους σε θαμπά μονοπάτια, χρεώνοντας μεγάλα διαφημιστικά πακέτα στα διαδικτυακά τους ΜΜΕ, τα οποία στη συνέχεια κατευθύνουν στα παραδοσιακά τους ΜΜΕ, επιχειρώντας να παραπλανήσουν τους πελάτες τους ότι με αυτό τον τρόπο «θα γλυτώσουν αγγελιόσημο» .

Πρόκειται για μεγάλο ψέμα, καθώς ουσιαστικά ο διαφημιζόμενος «δεν κερδίζει».
Τα ίδια πληρώνει. Απλά οι εκδότες εισπράττουν χρήματα που δεν τους αναλογούν, κρατώντας σε νομική ομηρία τους διαφημιζόμενους και τις διαφημιστικές εταιρείες.

Το πρόβλημα είναι ότι οι διαφημιστικές εταιρείες αποδεχόμενες αυτές τις πρακτικές γίνονται (τουλάχιστον) συνένοχοι σε εισφοροδιαφυγή, χωρίς στην ουσία να κερδίζουν κάτι ? αναλαμβάνουν δε τον κίνδυνο να κληθούν στο μέλλον να καλύψουν αναδρομικά (και με επιβαρύνσεις) τις υποχρεώσεις τους.

Η πρακτική της απόκρυψης αγγελιοσήμου, ελάχιστα διαφέρει από την κλοπή ΦΠΑ. Κι αυτό το γνωρίζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Ο μόνος που ενδεχομένως δεν γνωρίζει, είναι ο διαφημιζόμενος, ο οποίος καλείται να πληρώσει ένα συνολικό ποσό.

Η παράταση αυτής της κατάστασης έχει δημιουργήσει ήδη καθεστώς πολλαπλών ταχυτήτων για τους εργαζόμενους, καθώς μόνο όσοι απασχολούνται σε κάθετα συγκροτήματα ΜΜΕ (και μόνο εφόσον το διαδικτυακό μέσο ανήκει στην ίδια εταιρεία) αναγνωρίζονται ως δημοσιογράφοι, ασφαλίζονται στο οικείο ασφαλιστικό ταμείο και οι αμοιβές τους καθορίζονται με βάση τις οικείες συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Όσοι εργάζονται π.χ. σε επιχειρήσεις με μέσα ενημέρωσης που διανέμονται αποκλειστικά μέσω διαδικτύου ή σε εταιρείες παραγωγής οπτικοακουστικού περιεχομένου για τα μέσα ενημέρωσης, δεν μπορούν να ασφαλιστούν στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, δεν αναγνωρίζονται ως δημοσιογράφοι (καθώς δεν υπάρχει τέτοια ειδικότητα σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία) και δεν υπάγονται στις οικείες συλλογικές συμβάσεις.

Ακόμη χειρότερα, μεγάλος αριθμός συναδέλφων εξαναγκάζονται να εργάζονται με μη συμβατικές μορφές απασχόλησης, πρακτικά ανασφάλιστοι, χωρίς δικαιώματα, ως εργολάβοι με «μπλοκάκι» (Δ.Π.Υ.), με αμοιβές σε πολλές περιπτώσεις κατώτερες ακόμη και από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..

Αυτό το «παράθυρο» διαφυγής αγγελιοσήμου και καταστρατήγησης των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, πρέπει να κλείσει άμεσα. Σε αντίθετη περίπτωση, πολύ γρήγορα θα οδηγήσει σε οικονομική ασφυξία το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, μετατρέποντας ένα καταρχήν υγιές ταμείο σε προβληματικό, που θα αναγκαστεί να αναζητήσει ενισχύσεις και τελικά τριμερή χρηματοδότηση.

Η επίλυση αυτή της ατέλειας θα αποκαταστήσει την απρόσκοπτη χρηματοδότηση του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, θα επιβάλλει την ασφάλιση των εργαζομένων στα New Media, θα επιτρέψει την απρόσκοπτη συνδικαλιστική τους κάλυψη από τις δημοσιογραφικές ενώσεις, την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και γενικά τη ρύθμιση ενός πλήρως ανεξέλεγκτου τοπίου.

Blogs και διαφημιστές

Τα blogs και οι κάθε είδους άλλες δραστηριότητες στο διαδίκτυο (π.χ. εταιρικές ιστοσελίδες, επικοινωνία κ.λπ.) δεν είναι ΜΜΕ και είναι προφανές ότι δεν έχουν ανάλογες υποχρεώσεις, παρά μόνο την τήρηση της φορολογικής νομοθεσίας, εφόσον έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα και απευθύνονται σε Έλληνες αναγνώστες.

Σε ότι αφορά το αγγελιόσημο, υπενθυμίζουμε ότι οι διαφημιστικές εταιρείες ενορχηστρώνοντας την αντίδραση στην καταβολή αγγελιοσήμου επί διαφημίσεων στα διαδικτυακά ΜΜΕ, κατάφεραν μέσα στο καλοκαίρι 2009, να επιβάλλουν το δικό τους πρόσθετο «αγγελιόσημο», διευρυμένο μάλιστα σε κάθε μορφή διαφήμισης και διανομής, πανελλαδικά (με την εξαίρεση της κρατικής διαφήμισης) .

Σύμφωνα δε με το Σ.Ε.Ε., στο Τέλος αυτό υπόκειται τόσο ο Έλληνας Διαφημιζόμενος που διαφημίζεται σε διεθνή ιστοσελίδα (ανεξάρτητα από την έδρα του Μέσου), όσο και Διαφημιζόμενος με έδρα εκτός Ελλάδος που διαφημίζεται στην Ελλάδα .

Το Σ.Ε.Ε. υπολογίζει ότι τα ετήσια έσοδα αυτού του πόρου μπορεί να φθάσουν ακόμη και τα 300.000 ευρώ, υποδηλώνοντας ευθέως ότι αφορούν τιμολόγια τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ - χωρίς σε αυτά να υπολογίζεται η κρατική διαφήμιση.

Τα νούμερα μας αποκαλύπτουν ένα μέτρο σύγκρισης για να υπολογίσουμε την εισφοροδιαφυγή, αφού το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ φέτος αναμένεται να εισπράξει αγγελιόσημο περίπου 90 εκατ. ευρώ. Συνολικά, τα τιμολόγια διαφήμισης σε ΜΜΕ αναμένεται να φθάσουν τα 620 - 670 εκατ. ευρώ. Τα τιμολόγια outdoor διαφήμισης υπολογίζονται περίπου διπλάσιας αξίας από αυτά των ΜΜΕ και το διαδίκτυο αναμένεται να απορροφήσει φέτος περίπου 50-55 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα από το διαφημιστικό χώρο έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια αμφισβήτησης του αγγελιοσήμου και αντίκρουσης της επιχειρηματολογίας της ΠΟΕΣΥ, χωρίς ωστόσο να έχουν δημοσιοποιήσει επιχειρήματα και κυρίως χωρίς να απαντήσουν δημοσίως στη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβούλου της ΠΟΕΣΥ.

Αν και το Ειδικό Τέλος που τους αφορά εφαρμόζεται όπως ορίζει ο νόμος και στα New Media, την ίδια ώρα συστήνουν στα μέλη τους να αντιδρούν με εξώδικη διαμαρτυρία για κάθε τιμολόγιο διαδικτυακού Μέσου που συμπεριλαμβάνει αγγελιόσημο (η αναφορά αγγελιοσήμου στο τιμολόγιο είναι μόνο πληροφοριακή -
η όποια σχετική υποχρέωση καταβολής παραμένει και χωρίς την αναφορά αυτή?).

Η διεθνής εμπειρία

Οι νέες τεχνολογίες δεν θα ανατρέψουν τα δεδομένα - το έχουν ήδη κάνει.

Η προσπάθεια δημιουργίας ενός σχεδίου αντιμετώπισης των ραγδαίων αλλαγών, θα πρέπει να λαμβάνει συνεχώς υπόψην τις εξελίξεις στην τεχνολογία και να προλαμβάνει αντί να «θεραπεύει». Πιλότος είναι οι διεθνείς εξελίξεις, οι οποίες με μια μικρή χρονική διαφορά επηρεάζουν πλέον και την Ελλάδα.

Καθημερινά παρουσιάζονται καινοτόμα προϊόντα, τα οποία διαμορφώνουν το προφίλ του νέου καταναλωτή ενημέρωσης, με αμφίδρομες λειτουργίες. Ουσιαστικά, η σχέση τηλεθεατή, αναγνώστη, ακροατή, με το Μέσο Ενημέρωσης και την δημοσιογραφική ύλη έχει μεταλλαχθεί από παθητική και γραμμική, σε διαδραστική και διαρκή, μέσω του διαδικτύου και του συνόλου των νέων μέσων.

Ο χρήστης έχει πρόσβαση σε όλα τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, όλο το 24ωρο όπου και εάν βρίσκεται και με δυνατότητα να παρεμβαίνει, σχολιάζοντας και διαμορφώνοντας ενεργά το περιεχόμενο.

Μια μικρή απόπειρα καταγραφής των πραγμάτων που έρχονται:

Mobile TV: Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την «κινητή» τηλεόραση που θα προβάλλεται σε ασύρματες συσκευές. Οι πρώτες προβλέψεις για το 2013 υπολογίζουν τον ετήσιο κύκλο εργασιών στα 7,8 δισ. ευρώ. Η Ε.Ε. ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ τηλεπικοινωνιακών επιχειρήσεων και παρόχων υπηρεσιών πρόσβασης, με παρόχους περιεχομένου, κυρίως τα τηλεοπτικά κανάλια, ώστε να συστήσουν κοινές επιχειρηματικές πλατφόρμες («Επιχειρήσεις ΜΜΕ») που θα συστεγάζουν παράλληλες δραστηριότητες. Οι νέοι ισχυρότεροι επεξεργαστές των Smartphones, σε συνδυασμό με κατάλληλο λογισμικό , προγράμματα «flat rate» πρόσβασης στο διαδίκτυο και συνδέσεις «peer - to - peer», θεωρούνται ιδανικές πλατφόρμες για «mobile TV».

Φόρος Πνευματικών Δικαιωμάτων: Στην Αμερική δοκιμάζεται η ιδέα της επιβάρυνσης των φορητών συσκευών που έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο (e-readers, ipod κ.λπ.) με κάποιο μικρό φόρο κατά την αγορά τους (π.χ. 4%) ώστε να αντισταθμιστούν τυχόν απώλειες πνευματικών δικαιωμάτων που προκύπτουν από μη συμβατική χρήση αυτών των συσκευών.

Ειδήσεις «On Demand»: H Thomson Reuters επενδύει σε παραγωγές ειδήσεων και ντοκιμαντέρ, στα δικά της στούντιο σε όλο τον κόσμο, προωθώντας αυτό το υλικό για πώληση σε Μέσα Ενημέρωσης ή απευθείας σε ιδιώτες (videocast, podcast κ.λπ.)

Σύγκλιση τηλεόρασης - διαδικτύου: Οι νέες τηλεοράσεις ενσωματώνουν στοιχειώδεις υπολογιστές που έχουν δυνατότητα πλήρους πρόσβασης στο διαδίκτυο, για ειδήσεις, ipTV κ.λπ. Αντίστοιχα, δημιουργείται λογισμικό που επιτρέπει την πρόσβαση σε τηλεοπτικά προγράμματα μέσω διαδικτύου, από κάθε είδους υπολογιστές.

Δορυφορικό και διαδικτυακό ραδιόφωνο: Η μόδα ξεκίνησε από την Αμερική, πριν από μια δεκαετία. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί σχετική αγορά στην Ασία και σύντομα αναμένεται και στην Ευρώπη, δίνοντας δυνατότητα ακρόασης δεκάδων χιλιάδων διαδικτυακών ραδιοφωνικών σταθμών π.χ. στο αυτοκίνητο .

Ψηφιακά βραβεία: Η διαδικτυακή δημοσιογραφία πλέον μπορεί να διεκδικήσει ακόμη και βραβείο Pulitzer ή το Ευρωπαϊκό Βραβείο Νέου Δημοσιογράφου για το 2010.

EuraNet: «Η (Ευρωπαϊκή) Κοινότητα στο διαδίκτυο» είναι και αυτή πραγματικότητα. Πρόκειται για κοινοπραξία ραδιόφωνων της Ευρώπης. Οι σταθμοί παράγουν εκπομπές που μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και είναι στη διάθεση του Ευρωπαϊκού κοινού. Ήδη υπάρχει και ελληνική (ιδιωτική) συμμετοχή.

ipTV και συνδρομητική τηλεόραση: Το 2008 στη Δυτ. Ευρώπη (περιλαμβάνεται και η Ελλάδα) καταγράφηκε αύξηση συνδρομητών συνδρομητικής τηλεόρασης κατά 13% (συνολικά 62 εκατ. τηλεθεατές). Το ποσοστό αύξησης ενδιαφέροντος για ipTV ήταν 49% το 2008.

Διαδικτυακή διαφήμιση: Στην Αγγλία η διαδικτυακή διαφήμιση ξεπέρασε φέτος το 1,5 δις. λίρες και στη Γερμανία το 1 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία για την Ελλάδα δείχνουν αύξηση άνω του +36% κατ’ έτος, τα δύο τελευταία χρόνια.

Νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες: Πριν από λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για το επόμενο στάδιο της εμπορικής επικοινωνίας στις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες και τα ψηφιακά ΜΜΕ στην Ευρώπη. Τα αποτελέσματα αναμένονται με ενδιαφέρον, καθώς σύντομα θα κληθούμε να τα εντάξουμε και στο ελληνικό δίκαιο.

Ισολογισμοί εταιρειών: Η Ελλάδα κέρδισε μια ολιγόμηνη παράταση για την υποχρεωτική δημοσίευση ισολογισμών στις έντυπες εφημερίδες, αλλά δεν κέρδισε ακόμη τη μάχη. Το επόμενο στάδιο προβλέπει δημοσίευση στο διαδίκτυο.

Αλλαγές στο Copyright: Οι ρευστοί κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και ηθικού δικαιώματος σταδιακά μετατρέπονται σε δεσμευτική νομοθεσία. Εξετάζονται διάφορα λειτουργικά μοντέλα για το διαδίκτυο, ώστε ο αρχικό δημιουργός να ελέγχει τη διακίνηση και να παρακολουθεί αποτελεσματικά τη χρήση. (link vs copy).

Εφημερίδες και ενημέρωση στα κινητά τηλέφωνα: Είναι μια πραγματικότητα και στην Ελλάδα, αν και πολλοί δείχνουν να μην το έχουν αντιληφθεί. Η δυνατότητα εντοπισμού της θέσης προσφέρει ένα άριστο εργαλείο για κατανάλωση τοπικών ειδήσεων και προώθηση στοχευμένης διαφήμισης. Στις αρχές Νοεμβρίου η Google ανακοίνωσε ότι επενδύει 750 εκατ. δολ. σε αυτή την αγορά και προφανώς περιμένει να τα πάρει πίσω στο πολλαπλάσιο.

Επενδύσεις από Venture Capital fund: Επιχειρηματικά κεφάλαια αναζητούν επενδύσεις στο διαδίκτυο και στην Ελλάδα. Πρόσφατα η οικογένεια Ρέστη μαζί με άλλους επενδυτές ανακοίνωσαν ότι στηρίζουν την ανάπτυξη ελληνικής ιστοσελίδας μικρών αγγελιών με 750.000 ευρώ .

Ενοποιημένο «super desk» ειδήσεων: Με αφορμή την κρίση και στα ΜΜΕ, μεγάλοι ξένοι όμιλοι προχωρούν στην ενοποίηση των τμημάτων ρεπορτάζ, δημιουργώντας περιεχόμενο και ειδήσεις για το σύνολο των μέσων ενημέρωσης που ελέγχουν .

Πρόνοια για ΑμΕΑ: Οι ειδικές ομάδες κοινού που έχουν διαφορετικές ικανότητες αντίληψης από το μέσο ακροατή / τηλεθεατή, διεκδικούν πρόσβαση στην πληροφορία και τη διασκέδαση με ίσους όρους. Η Ε.Ε. εκπονεί συνεχώς νέες νομοθεσίες οι οποίες σταδιακά γίνονται υποχρεωτικές για τους παρόχους περιεχομένου. Η ΠΟΕΣΥ έχει ήδη διερευνήσει τα σχετικά ζητήματα και πριν από μερικούς μήνες σχεδίασε και συμμετείχε στη διοργάνωση διεθνούς συνεδρίου για τα «ΑμΕΑ και ΜΜΕ».

e-reader και e-paper: Νέες φορητές συσκευές που μοιάζουν με ψηφιακά βιβλία μπορεί να αντικαταστήσουν σύντομα το διάβασμα της χάρτινης εφημερίδας. Έχουν ενσωματωμένες δυνατότητες χρέωσης του υλικού που «διαβάζουν».

Πιστοποίηση αναγνωσιμότητας: Οι πρώτες υπηρεσίες πιστοποίησης αναγνωσιμότητας στο διαδίκτυο ξεκίνησαν και στην Ελλάδα .
Η νέα γενιά είναι «καλωδιωμένη»: Όσο κι αν δεν το έχουμε αντιληφθεί, τα σημερινά παιδιά στην Ελλάδα χρησιμοποιούν σε ποσοστό 80% το διαδίκτυο αρκετές ώρες την εβδομάδα. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να προσεγγίσει το 100% στην επόμενη τριετία, καθώς το πρόγραμμα παροχής netbook στα σχολεία θα εξαπλώνεται. Από πού νομίζετε ότι όλοι αυτοί θα μαθαίνουν τα νέα;

Social Media και ενημέρωση: Τα κοινωνικά δίκτυα διεκδικούν αυξημένο ρόλο και στην ενημέρωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατα σημαντικά γεγονότα η ενημέρωση διαδόθηκε πρώτα μέσα από το Twitter.

Τοπική φορολογία σε διεθνή διαφήμιση: Η απαίτηση της Τουρκίας να πληρώσει η Google φόρο περίπου 32 εκατ. ευρώ για τις διαφημιστικές της δραστηριότητες στη γειτονική χώρα αντιμετωπίστηκε αρχικά με χαμόγελο, αλλά φαίνεται να έχει γερές νομικές βάσεις. Όμως, ανάλογες προβλέψεις έχουν δυνατότητα να ενεργοποιήσουν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα , εφόσον η διαφήμιση αφορά τοπικές εταιρείες ή τοπικούς αναγνώστες.

Τα media είναι πια online: Ελάχιστα Μέσα Ενημέρωσης έχουν παραμείνει μόνο στην παραδοσιακή διανομή, χωρίς κάποιας μορφής παρουσία και στο διαδίκτυο.

Aggregators (συναθροιστές περιεχομένου): Διαδικτυακές υπηρεσίες που δεν παράγουν ενημέρωση, αλλά παρουσιάζουν την επικαιρότητα με αυτοματοποιημένες διαδικασίες , κάνοντας χρήση των ειδήσεων ή άλλου περιεχομένου των Μέσων Ενημέρωσης (συνάπτοντας σχετικές συμφωνίες, σε ορισμένες περιπτώσεις). Ο επισκέπτης τους μπορεί π.χ. να επιλέξει να διαβάσει τα σημαντικότερα θέματα που παρουσιάζουν τα ΜΜΕ σε κάποια χώρα ή για κάποιο συγκεκριμένο τομέα.

Ανεπαρκείς έλεγχοι: Η Ελλάδα έχει πλούσια νομοθεσία, επαρκώς ενημερωμένη στις περισσότερες περιπτώσεις με τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά δεν έχει επαρκείς θεσμούς για τον έλεγχο εφαρμογής. Στο χώρο των ΜΜΕ υπάρχουν σημαντικά προβλήματα από εκκρεμότητες αγγελιοσήμου του παρελθόντος π.χ. από πρώην ΔΕΚΟ και εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Οι μηχανισμοί ελέγχου χρειάζονται επανεξέταση.

Μοντέλα εσόδων για τη διαδικτυακή ενημέρωση: Οι μεγάλοι όμιλοι ΜΜΕ διεθνώς επανεξετάζουν τα μοντέλα εσόδων που θα τους επιτρέψουν να επιβιώσουν εάν στηριχθούν μόνο στη διαδικτυακή διανομή των Μέσων τους. Εξετάζονται μοντέλα «μικροχρεώσεων» ή «ημερήσιας πρόσβασης», αναζήτηση εσόδων από παράλληλες δραστηριότητες κ.λπ. Στην Ελλάδα η σχετική συζήτηση δεν έχει ξεκινήσει δημόσια, αν και όλοι προβληματίζονται για το μέλλον της ενημέρωσης.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που απασχολούν ή θα απασχολήσουν άμεσα τον κλάδο. Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και μόνο μια συνεχής καταγραφή των σχετικών ζητημάτων, η συνεχής ενημέρωση και συνεχής επιμόρφωση των εργαζομένων στα ΜΜΕ θα βοηθήσει να μην μας ξεπεράσει η πραγματικότητα.

Πόρισμα

Οι εργαζόμενοι στα Μέσα Ενημέρωσης ζητούν απλώς τα αυτονόητα: Την άμεση εφαρμογή του αγγελιοσήμου για τις διαφημίσεις στα ΜΜΕ που διανέμονται μέσω διαδικτύου (New Media). Δηλαδή στις ιστοσελίδες που οι ίδιες προβάλλονται ως ΜΜΕ (κυρίως κάθετες μονάδες ΜΜΕ με παρουσία και στο διαδίκτυο ή αμιγή διαδικτυακά ΜΜΕ).

Οι αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να αναγνωρίσουν επίσης ως «Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης» τα «πρακτορεία ειδήσεων» και τις «εταιρείες παραγωγής οπτικοακουστικού περιεχομένου για τα μέσα ενημέρωσης», ώστε μαζί με τη ρύθμιση του ζητήματος της εργασίας με μη συμβατικές / ελαστικές μορφές (Δ.Π.Υ. κ.λπ.), να κλείσουν όλες οι «τρύπες» καταστρατήγησης εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

Αυτή η εξέλιξη θα απαιτήσει θεσμικές αλλαγές και συστηματικούς ελέγχους, τόσο για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας στα ΜΜΕ, όσο και για την είσπραξη του αγγελιοσήμου. Οι δε συνδικαλιστικοί φορείς του κλάδου οφείλουν να επανακτήσουν τον έλεγχο της πλειοψηφίας στη διοίκηση του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ώστε να διασφαλιστεί η διαχρονική αποτελεσματικότητα αυτών των ελέγχων.

Άμεσα επίσης θα πρέπει να αναγνωριστεί η προϋπηρεσία των εργαζομένων στα «New Media», ώστε να καλυφθούν συνδικαλιστικά οι εργαζόμενοι.

Στο εργασιακό σκέλος, πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η έννοια της εξαρτημένης σχέσης εργασίας με κριτήρια όπως η αποκλειστικότητα της απασχόλησης υπέρ συγκεκριμένου Μέσου Ενημέρωσης, το κύριο εισόδημα και να θεωρηθεί ότι όσοι πληρούν τα συγκεκριμένα κριτήρια και δεν έχουν έγγραφη σύμβαση, είναι εργαζόμενοι αορίστου χρόνου.
Ήδη οι εκδότες περιοδικών (Σ.Ε.Π.Τ.) έχουν συμφωνήσει σε σχετική ρήτρα, υπογράφοντας το περασμένο καλοκαίρι τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας 2009.

Σε κάθε περίπτωση ο δημοσιογραφικός κλάδος συνδέει πολύ στενά τα συμφέροντά του με την οικονομική ανάπτυξη των επιχειρήσεων ΜΜΕ κάθε μορφής διανομής.

Ειδικότερα, για τα New Media, ο δημοσιογράφος αντιλαμβάνεται ως πλεονέκτημα την ανάπτυξη της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δράσης, η οποία μέχρι σήμερα έχει προσφέρει εκατοντάδες θέσεις εργασίας - αν και στην πλειονότητά τους αυτές οι θέσεις εργασίας δεν έχουν συμβατική μορφή.

Η μορφή της απασχόλησης στα New Media συνάδει με την καθημερινή παραγωγή της δημοσιογραφικής ύλης και την ευρεία χρήση του διαδικτύου από τους συντάκτες, δίνοντας τη δυνατότητα συνεχούς επιμόρφωσης και παρακολούθησης όλων των εξελίξεων που προκύπτουν από τη χρήση νέων τεχνολογιών.

Ο κλάδος έχει έννομο συμφέρον να παρακολουθεί στενά αυτές τις εξελίξεις και τις συγκλίσεις που προτείνονται διαρκώς από την Κοινοτική νομοθεσία, καθιστώντας κάθε φορά ως πλεονέκτημα την κάθε καινοτομία.

Η ΠΟΕΣΥ βρίσκεται σε διαδικασία εμπλουτισμού της Επιτροπής Νέων Τεχνολογιών με ειδικούς επιστήμονες και νομικούς, οι οποίοι θα παρακολουθούν τις εξελίξεις και θα εισηγούνται τις ενδεδειγμένες πρωτοβουλίες, ώστε ο κλάδος να καλύψει το χαμένο έδαφος, να διατηρήσει το πλεονέκτημα, οργανώνοντας την επιμόρφωση των δημοσιογράφων, να δημιουργηθούν συνθήκες δια βίου εκπαίδευσης και να διαφυλαχθούν εργασιακά, ασφαλιστικά και πνευματικά δικαιώματα των συντακτών.

Τα μέλη της Επιτροπής Νέων Τεχνολογιών

Σταμάτης Νικολόπουλος
Βασίλης Βασιλόπουλος
Νατάσσα Μποζίνη
Γιάννης Μπαζαίος