- Κατηγορία: Επικαιρότητα
- Γράφτηκε από τον/την Δημήτρης Ταταρούνης
Ευρωεκλογές 2019: Οι μάχες του δικομματισμού και τα κρίσιμα ερωτήματα
ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2019
Οι μάχες του δικομματισμού –Τα κρίσιμα ερωτήματα
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι προσεχείς ευρωεκλογές της 26ης Μαϊου λόγω της σύγκρουσης ενός νέου δικομματισμού που εκφράζεται με σφοδρή ιδεολογική αντιπαράθεση.
Η αντοχή του ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπήρξε «αριστερή παρένθεση» έχει προκαλέσει άγχος στη Νέα Δημοκρατία, η οποία επιχειρεί παντοιοτρόπως να επανέλθει στην εξουσία.
Ο αρχηγός της, Κυριάκος Μητσοτάκης, ζητάει συνεχώς εκλογές καθώς πολλές δημοσκοπήσεις δίνουν στο κόμμα του μεγάλο προβάδισμα.
Θεωρεί μάλιστα τις ευρωεκλογές αποτέλεσμα του Α’ ημιχρόνου και προαναγγελία νίκης της «ομάδας» του για τις εθνικές εκλογές που ακολουθούν.
Η απάντηση του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, είναι ότι κερδίζει στις κάλπες, ενώ οι αντίπαλοί του στις δημοσκοπήσεις…
Όμως, πέρα από τις δηλώσεις και τις αποκαλούμενες «φωτογραφίες της στιγμής» δημοσκοπήσεις, ας θυμηθούμε πως εξελίχθηκαν διαχρονικά οι μάχες του δικομματισμού και πως απαντούν οι αριθμοί σε επτά κρίσιμα ερωτήματα:
1. Πόση διαφορά έχει καταγραφεί μεταξύ των μονομάχων;
Η προϊστορία των ευρωεκλογών δεν επαληθεύει τις περισσότερες δημοσκοπήσεις οι οποίες προβλέπουν άνετη νίκη της ΝΔ με διαφορά πάνω από 5% που ξεπερνάει ακόμη και το 10%.
Ουδέποτε η διαφορά μεταξύ των μονομάχων του δικομματισμού υπερέβη το 10%, ενώ μόνο δύο φορές έχει ξεπεράσει το 5% στις οκτώ προηγούμενες αναμετρήσεις: α) το 1981, όταν το ασυναγώνιστο τότε ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου πήρε διαφορά 8,78% (40,12% έναντι 31,34% της ΝΔ) και β) το 2004, όταν η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή, ύστερα από μια οκταετία συνεχούς διακυβέρνησης του Κώστα Σημίτη και ενώ είχε κερδίσει τις ευρωεκλογές του 1999, νίκησε ξανά συγκεντρώνοντας ποσοστό ρεκόρ 43,03% το οποίο έναντι 34,01% του ΠΑΣΟΚ δημιούργησε και ρεκόρ διαφοράς 9,02%.
Στις υπόλοιπες έξι μονομαχίες ποτέ η διαφορά δεν ξεπέρασε το 5%. Τρεις φορές ήταν πάνω από τέσσερα: Το 1989, με το ΠΑΣΟΚ στο καναβάτσο λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά, ήταν 4,50% υπέρ της ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, το 1994 μετά την επάνοδο του Ανδρέα στην εξουσία αυξήθηκε υπέρ του ΠΑΣΟΚ σε 4,95% λόγω και της Πολιτικής Άνοιξης που έπληξε τη ΝΔ, ενώ το 2009 το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου κέρδισε την «κουρασμένη» ΝΔ με 4,35% διαφορά.
Στις άλλες τρεις αναμετρήσεις η διαφορά ήταν κάτω από το τέσσερα: 3,55% υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 1984, 3,60% υπέρ της ΝΔ το 1999 και 3,85% υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ το 2014.
2. Θα υπερβεί ο δικομματισμός το 50% και πόσο;
Στις ευρωεκλογές του 2014 οι εκπρόσωποι του νέου δικομματισμού, για πρώτη φορά, συγκέντρωσαν μαζί ποσοστό κάτω από 50%, μόλις 49,29%! (ΣΥΡΙΖΑ 26,57%-ΝΔ 22,72%).
Στις ερχόμενες ευρωεκλογές πόσο μπορεί να υποχωρήσει ο παγιωμένος πλέον ως δεύτερος μονομάχος ΣΥΡΙΖΑ και πόσο μπορεί να αυξηθεί το ποσοστό της ΝΔ για να επαληθευτούν οι τάσεις των δημοσκοπήσεων;
Είναι χαρακτηριστικό ότι ποτέ κανένας εκπρόσωπος του δικομματισμού δεν αύξησε το ποσοστό του περισσότερο από 7,05% μεταξύ δύο ευρωεκλογών.
Το ρεκόρ αύξησης 7,05%,όπως προαναφέραμε, επετεύχθη το 2004 από τη ΝΔ του Κώστα Καραμανλή η οποία εισέπραξε τη δυσαρέσκεια απέναντι στην οκταετή συνεχή διακυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, ενώ παράλληλα είχε κερδίσει και στις ευρωεκλογές του 1999, αλλά και στις εθνικές εκλογές του 2004 που διεξήχθησαν τον Μάρτιο, τρεις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές.
Τέτοιες προϋποθέσεις δεν διαθέτει σήμερα η ΝΔ, η οποία αν αυξήσει το ποσοστό της του 2014 πάνω από 7,05% θα δημιουργήσει νέο ιστορικό ρεκόρ (Χρειάζεται 500 χιλιάδες και πλέον ψήφους).
Όσον αφορά τις απώλειες, ποτέ εκπρόσωπος του δικομματισμού δεν έχει καταγράψει μείωση μεγαλύτερη από 6% μεταξύ δύο ευρωεκλογών – εκτός από το 2014 – όταν οι παραδοσιακοί μονομάχοι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ υπέστησαν πρωτοφανή φθορά λόγω μνημονίου και προέκυψε νέος δικομματισμός με την εμφάνιση του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση του καταποντισμένου ΠΑΣΟΚ.
Σύμφωνα με τα παραπάνω δεδομένα, μόνο αν η ΝΔ αυξήσει το ποσοστό της ισοφαρίζοντας το ιστορικό ρεκόρ 7,05%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ασυνήθιστη μεγάλη απώλεια 6%, θα επαληθευτούν οι πολύ αισιόδοξες δημοσκοπήσεις για τη «γαλάζια» παράταξη.
Τότε ο νέος δικομματισμός θα έχει το χαμηλό άθροισμα 50.34% (ΝΔ 29,77%, ΣΥΡΙΖΑ 20,57%) και σε αυτή την ακραία περίπτωση η ΝΔ θα κάνει ιστορικό ρεκόρ διαφοράς 9,20% από τον αντίπαλό της, αφήνοντας ταυτόχρονα πολλά περιθώρια στη «χαλαρή ψήφο».
3. Θα εδραιωθεί η «χαλαρή ψήφος»;
Σύμφωνα με την προϊστορία η «χαλαρή ψήφος» πάντα εδραιώνεται στις ευρωεκλογές, αποσπώντας προτιμήσεις από μία δεξαμενή τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου ψηφοφόρων.
Γι’ αυτό το ποσοστό του δικομματισμού για το ευρωκοινοβούλιο ποτέ δεν ξεπέρασε το αντίστοιχο των εθνικών εκλογών.
Στις τελευταίες «μνημονιακές» ευρωεκλογές που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ, αυξήθηκε η «χαλαρή ψήφος» και έγινε ρεκόρ εκπροσώπησης με συμμετοχή επτά κομμάτων, από τα οποία τα τρία (Χ.Α.,ΠΟΤΑΜΙ, ΑΝ.ΕΛΛ.) εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο ευρωκοινοβούλιο, καταλαμβάνοντας έξι έδρες.
Όσο και αν οι ισχυροί του δικομματισμού «εκβιάζουν» τους ψηφοφόρους να μην επιλέξουν τα «μικρά κόμματα», οι ευρωεκλογές δεν βγάζουν κυβέρνηση, γι’ αυτό η «χαλαρή ψήφος» έχει εξασφαλίσει πάντοτε έδρα και κάτω από οποιεσδήποτε πολιτικές συνθήκες:
1981: ΚΚΕεσ. 1, ΚΟΔΗΣΟ/ΚΑΕ 1 έδρα, Κόμμα Προοδευτικών 1 έδρα (με τρία μόνο κόμματα στο εθνικό κοινοβούλιο ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, υπήρξαν άλλα τρία στην ευρωβουλή λόγω «χαλαρής ψήφου»)
1984: ΚΚΕεσ. 1 έδρα, ΕΠΕΝ 1 έδρα
1989: ΔΗΑΝΑ 1 έδρα. (Σε καθεστώς ακραίας πόλωσης με το σκάνδαλο Κοσκωτά, ενώ ΚΚΕ και ΣΥΝ ήταν μαζί στο ψηφοδέλτιο του ενιαίου Συνασπισμού)
1994: Πολιτική Άνοιξη 2 έδρες (ίσχυσε για πρώτη φορά το όριο 3% για την κατανομή εδρών)
1999: ΔΗΚΚΙ 2 έδρες
2004: ΛΑΟΣ1 έδρα (Με τη ΝΔ να κάνει ρεκόρ ποσοστών 43,03% και ρεκόρ διαφοράς 9,02% από το δεύτερο ΠΑΣΟΚ)
2009: ΛΑΟΣ 2 έδρες, Οικολόγοι/Πράσινοι 1 έδρα
2014: ΧΑ 3 έδρες, Το ΠΟΤΑΜΙ 2 έδρες, ΑΝ.ΕΛΛ. 1 έδρα
Σήμερα, παρά την πόλωση και τις προσπάθειες αφαίμαξης της «χαλαρής ψήφου» το ποσοστό των εκπροσώπων του δικομματισμού δεν είναι εύκολο να ξεπεράσει το 60%, ενώ η δύναμή τους πιθανότατα θα κυμανθεί μεταξύ 50%-60%.
4. Θα είναι οι Πρέσπες το αυτογκόλ του ΣΥΡΙΖΑ;
Αν, όπως εκτιμούν ορισμένοι, το εκλογικό σώμα της Μακεδονίας θα πλήξει σημαντικά τον ΣΥΡΙΖΑ λόγω της «Συμφωνίας των Πρεσπών»,μπορούν οι Πρέσπες να εξελιχθούν σε αυτογκόλ του ΣΥΡΙΖΑ;
Παρά τις φήμες που κυκλοφορούν δεν μπορεί να μην ληφθεί υπόψη ότι η υπεροχή της ΝΔ επί του ΣΥΡΙΖΑ στις προηγούμενες ευρωεκλογές στο σύνολο των περιφερειών της Μακεδονίας ήταν μόλις 21030 ψήφοι.
Επίσης ότι, τον Σεπτέμβριο του 2015, στις εθνικές εκλογές χωρίς «χαλαρή ψήφο», ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε στη Μακεδονία οκτώ εκλογικές περιφέρειες έναντι έξι της ΝΔ, ενώ υπερίσχυσε με διαφορά 42215 ψήφους (ΣΥΡΙΖΑ 414.883 - ΝΔ 372.668) με αντίστοιχα ποσοστά 32,77% έναντι 31,26%.
Έτσι, είναι παρακινδυνευμένο να προδιαγράψει κανείς το μέγεθος μιας ενδεχόμενης ήττας του ΣΥΡΙΖΑ, αν μπορούν να εξισορροπηθούν οι όποιες απώλειες και αν πράγματι η φθορά του στη Μακεδονία θα είναι τόση, όση ισχυρίζονται οι φανατικοί του αντίπαλοι (15%-30%).
5. Τι θα κάνουν οι 17ρηδες και οι ψηφοφόροι χωρίς έδρα;
Ένας αριθμός πεντακοσίων και πλέον χιλιάδων νέων ψηφοφόρων με πρώτους τους 17ρηδες θα ψηφίσει για πρώτη φορά. Η εκλογική συμπεριφορά τους είναι μη προβλέψιμη, αλλά θα επηρεάσει σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα.
Επίσης, δεν μπορεί να υποτιμηθούν τα πολύ «μικρά κόμματα» που δεν έβγαλαν έδρα αλλά προτιμήθηκαν από περίπου 833 χιλιάδες ψηφοφόρους (αριθμός ρεκόρ) από 380 χιλιάδες που ήταν το 2009!
Πόσοι θα «διασκορπιστούν» πάλι στα πολύ «μικρά κόμματα» και πόσοι θα μετακινηθούν προς άλλες επιλογές;
Στα κόμματα χωρίς έδρα περιλαμβάνονταν και τρία με κοινοβουλευτική και ευρωπαϊκή παρουσία: ο ΛΑΟΣ που πλησίασε τον στόχο της έδρας με 154.027 ψήφους (2,69%) που μάλλον απορροφάται από την Ελληνική Λύση, η ΔΗΜΑΡ με 68873 ψήφους (1,20 %) που δεν συμμετέχει και η Ένωση Κεντρώων με ισχνό ποσοστό 0,65% (36879 ψήφους) που ύστερα όμως μπήκε στη Βουλή και τώρα συμμετέχει πιο ενισχυμένη.
6. Πόση θα είναι η αποχή και τα Άκυρα/Λευκά;
Η αποχή κυμάνθηκε το 2014 στο 40,03%, δηλαδή τα 2/5 απείχαν από την ψηφοφορία. Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μετά το ρεκόρ 47,37% που καταγράφηκε στις ευρωεκλογές του 2009.
Μια ενδεχόμενη μείωσή της ίσως ευνοήσει τα «μεγάλα» κόμματα αλλά είναι μη προβλέψιμο ποιο θα επωφεληθεί περισσότερο.
Στις προηγούμενες ευρωεκλογές τα Άκυρα/Λευκά άθροισαν ποσοστό έδρας 3,8% (άκυρα 2,67%/Λευκά 1,13%).
Τι θα γίνει στις ερχόμενες εκλογές και πώς θα εκφραστούν αυτοί οι 225.724 ψηφοφόροι;
Πόσο θα απορροφηθούν από τους δύο μονομάχους, πόσο θα διασκορπιστούν στη «χαλαρή ψήφο» και σε τι ποσοστό θα παραμείνουν άκυρα ή λευκά;
7. Μπορεί να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Μόνο μία φορά, το πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, έχει κερδίσει δύο συνεχόμενες ευρωεκλογές, το 1981 και το 1984, ενώ κυβερνούσε πάνω από τριάντα μήνες.
Προηγουμένως είχε αναδιατάξει το πολιτικό σύστημα παραγκωνίζοντας τη «γαλάζια παράταξη» από την οποία η διαφορά του στις ευρωεκλογές του 1981, ήταν 8,78%.
Αν το καταφέρει και ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, που έχει επίσης αναδιατάξει το πολιτικό σύστημα και κυβερνάει πάνω από πενήντα μήνες, αλλά διαθέτει διαφορά 3,85% από τη ΝΔ , θα καταγράψει άλλη μία ιστορική πρωτιά στο βιογραφικό του.
Σε μια τέτοια περίπτωση, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, -δεδομένου ότι η ΝΔ παρουσιάζεται ενισχυμένη-, θα αυξήσει σημαντικά το ποσοστό του δικομματισμού, ενώ θα συμπιεστεί ανάλογα η «χαλαρή ψήφος».
Αν, μάλιστα, η «χαλαρή ψήφος» μείνει χωρίς έδρα, το άθροισμα του ποσοστού των δύο μονομάχων ίσως ξεπεράσει ακόμη και το φράγμα του 60% των ψήφων.
Καλό βόλι!
ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΜΟΝΟΜΑΧΟΙ ΔΙΑΦΟΡΑ
1981: ΠΑΣΟΚ 40,12% ΝΔ 31,34% 8,78%
1984: ΠΑΣΟΚ 41,59% ΝΔ 38,04% 3,55%
1989: ΝΔ 40,44% ΠΑΣΟΚ 35,94% 4,50%
1994: ΠΑΣΟΚ 37,60% ΝΔ 32,65% 4,95%
1999: ΝΔ 35,98% ΠΑΣΟΚ 32,92% 3,06%
2004: ΝΔ 43,03% ΠΑΣΟΚ 34,01% 9,02%
2009: ΠΑΣΟΚ 36,64% ΝΔ 32,29% 4.35%
2014: ΣΥΡΙΖΑ 26,57% ΝΔ 22,72% 3,85%
Δημήτρης Ταταρούνης
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο της Εφημερίδας των Συντακτών "Η Ευρώπη στις κάλπες" στις 18/5/2019
